Nguyễn Du

Tiêu đề: Xuân tiêu lữ thứ Fri 05 Mar 2010, 02:53

春宵旅次

蕭蕭蓬鬢老風塵，
暗裡偏驚物候新。
池草未闌千里夢，
庭梅已換一年春。
英雄心事荒馳騁，
名利營場累笑顰。
人自蕭條春自好，
圍城城下一沾巾。

Xuân tiêu lữ thứ

Tiêu tiêu bồng mấn lão phong trần,
Ám lý thiên kinh vật hậu tân.
Trì thảo vị lan thiên lý mộng,
Đình mai dĩ hoán nhất niên xuân.
Anh hùng tâm sự hoang trì sính,
Danh lợi doanh trường luỵ tiếu tần.
Nhân tự tiêu điều xuân tự hảo,
Đoàn Thành thành hạ nhất triệu cân.

Dịch nghĩa

Mái tóc bạc phơ, cứ phải phong trần mãi, thấy thời tiết, cảnh vật đổi thay, lòng riêng những kinh sợ.
Ngoài nghìn dặm chưa tan giấc mộng "cỏ bờ ao".
Trước sân, cây mai lại qua một mùa xuân nữa.
Tâm sự anh hùng đã nguội lạnh, không còn nghĩ đến chuyện ruổi rong.
Đường danh lợi làm luỵ đến sự khóc cười.
Người thì tiều tuỵ, nhưng xuân vẫn chứ đẹp.
Đứng dưới Đoàn Thành, nước mắt đẫm khăn.

Đêm xuân lữ thứ
(Người dịch: Nguyễn Thạch Giang)

Phong trần dày dặn mái đầu phai,
Lặng lẽ thêm kinh sự chuyển dời.
Nghìn dặm mơ hoài ao cỏ mượt,
Một năm xuân đến gốc mai tươi.
Anh hùng đã mỏi đường rong ruổi
Danh lợi còn mang luỵ khóc cười.
Người cứ bơ phờ, xuân cứ đẹp
Thành Đoàn đứng ngắm, hạt châu rơi.

_________________________
Nguyễn Du - Page 9 Signat21

Tiêu đề: Điệp tử thư trung Fri 05 Mar 2010, 02:59

Điệp tử thư trung

Vân song tằng kỷ nhiễm thư hương,
Tạ khước phong lưu vị thị cuồng.
Bạc mệnh hữu duyên lưu giản tịch,
Tàn hồn vô lệ khốc văn chương.
Đố ngư dị tỉnh phồn hoa mộng,
Huỳnh hoả nan hôi cẩm tú trường.
Văn đạo dã ưng cam nhất tử,
Dâm thư do thắng vị hoa mang.

Dịch nghĩa

Bao nhiêu lâu nay nhiễm hương thơm của sách trong thư phòng,
Từ bỏ cảnh phong lưu không thể cho là dại.
Mệnh tuy bạc, nhưng cũng phải có duyên mới lưu lại với sách,
Hồn tàn không có nước mắt mà khóc văn chương.
Con mọt sách dễ làm tỉnh mộng phồn hoa,
Lửa đom đóm khó đốt cháy tấm lòng gấm vóc.
Được nghe đạo lý rồi chết cũng cam,
Ham mê sách còn hơn đắm đuối vì hoa.

Bướm chết trong sách
(Người dịch: Nguyễn Thạch Giang)

Phòng văn lâu đã nhiễm mùi hương,
Từ bỏ phong lưu há phải cuồng?
Mệnh bạc còn duyên lưu sách vở,
Hồn tàn không lệ khóc văn chương.
Lửa huỳnh khôn tắt lòng thêu gấm,
Mọt sách may quên cảnh rộn ràng.
Nghe đạo buổi mai chiều chết thoả,
Say văn hơn thể phấn hoa vương.

Bướm chết trong sách
Bản dịch của Quách Tấn

Song vân từng thấm vị thư hương
Bỏ thú phong lưu há phải cuồng
Mệnh bạc còn duyên vương sử sách
Hồn tàn không lệ khóc văn chương
Khó mong lửa đóm thiêu lòng gấm
Dễ khiến thân sâu tỉnh mộng vàng
Đạo lý sớm nghe chiều chết thỏa
Hoa sao bằng chữ dám cưu mang

Quách Tấn dịch năm 1967, in trong Tố Như thi trích dịch của Quách Tấn, An Tiêm xuất bản, Paris 1995.

_________________________
Nguyễn Du - Page 9 Signat21

Tiêu đề: Khổng tước vũ Sat 06 Mar 2010, 03:52

孔雀舞

孔雀腑懷毒，
誤服不可醫。
外露文章體，
中藏殺罰機。
人誇容指善，
我惜羽毛奇。
鶴海亦會舞，
不與世人知。

Khổng tước vũ

Khổng tước phủ hoài độc,
Ngộ phục bất khả y.
Ngoại lộ văn chương thể,
Trung tàng sát phạt ky.
Nhân khoa dung chỉ thiện,
Ngã tích vũ mao kỳ.
Hạc hải diệc hội vũ,
Bất dữ thế nhân tri.

Dịch nghĩa

Tạng phủ chim công có chất độc,
Lỡ ăn nhầm, không có thuốc chữa.
Bề ngoài có vẻ tốt đẹp,
Nhưng bên trong giấu chất giết người.
Người ta khen bộ nó đẹp,
Ta thì tiếc cho bộ lông kỳ lạ của nó.
Con hạc biển cũng biết múa,
Nhưng chẳng để ai thấy.

Chim công múa
(Người dịch: Nguyễn Thạch Giang)

Không thuốc nào chữa được,
Khi ngộ độc gan công.
Vẻ đẹp lộ ngoài mã,
Chất độc giấu trong lòng.
Người thường khen cái dáng,
Ta chỉ tiếc bộ lông.
Hạc bể cũng biết múa,
Không cho người đời trông.

_________________________
Nguyễn Du - Page 9 Signat21

Tiêu đề: Độc Tiểu Thanh ký Sat 06 Mar 2010, 03:58

讀小青記

西湖花苑盡成墟，
獨吊窗前一紙書。
脂粉有神憐死後，
文章無命累焚餘。
古今恨事天難問，
風韻奇冤我自居。
不知三百餘年後，
天下何人泣素如。

Độc Tiểu Thanh ký

Tây hồ hoa uyển tẫn thành khư,
Độc điếu song tiền nhất chỉ thư.
Chi phấn hữu thần liên tử hậu,
Văn chương vô mệnh luỵ phần dư.
Cổ kim hận sự thiên nan vấn,
Phong vận kỳ oan ngã tự cư.
Bất tri tam bách dư niên hậu,
Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như ?

Dịch nghĩa

Vườn hoa cạnh Tây Hồ đã thành bãi hoang,
Ta chỉ viếng nàng qua bài ký đọc trước cửa sổ mà thôi.
Son phấn có linh hồn chắc phải xót vì chuyện này xảy ra say khi chết,
Văn chương không có mệnh mà cũng bị liên lụy, đốt đi, còn sót lại một vài bài.
Mối hận cổ kim, thật khó mà hỏi ông trời.
Ta tự coi như người cùng một hội, một thuyền với nàng là kẻ vì nết phong nhã mà mắc phải nỗi oan lạ lùng.
Chẳng biết ba trăm năm sau,
Thiên hạ ai người khóc Tố Như?

Đọc truyện ký nàng Tiểu Thanh
(Người dịch: Lê Thước)

Hồ Tây cảnh đẹp hoá gò hoang,
Thổn thức bên song mảnh giấy tàn.
Son phấn có hồn chôn vẫn hận,
Văn chương không mệnh đốt còn vương.
Nỗi hờn kim cổ trời khôn hỏi,
Cái án phong lưu khách tự mang.
Chẳng biết ba trăm năm lẻ nữa,
Người đời ai khóc Tố Như chăng ?

Đọc truyện ký nàng Tiểu Thanh
Bản dịch của Quách Tấn

Hồ Tây hoa kiển giải gò hoang,
Cửa hé trang thư chạnh điếu nàng.
Hận luống vương thêm hồn phấn đại,
Tro chưa tàn hết nghiệp văn chương.
Thanh thương khó hỏi oan chồng chất,
Phong nhã đành chung nợ văn chương.
Rồi Tố Như nầy ba kỹ nữa,
Trần gian ai kẻ sụt sùi thương.

_________________________
Nguyễn Du - Page 9 Signat21

Tiêu đề: Dạ toạ Sun 07 Mar 2010, 23:34

Nam Trung tạp ngâm - 南中雜吟

夜坐

四壁蛩聲鬧夜綿，
隘床移向曲欗邊。
微風不動霜垂地，
斜月無光星滿天。
今古閒愁來醉後，
蓴鱸香思在秋先。
白頭所計維衣食，
何得狂歌似少年？

Dạ toạ

Tứ bích cùng thanh náo dạ miên
Ải sàng di hướng khúc lan biên
Vi phong bất động sương thùy địa
Tà nguyệt vô quang tinh mãn thiên
Kim cổ nhàn sầu lai túy hậu
Thuần lô hương tứ tại thu tiên
Bạch đầu sở kế duy y thực
Hà đắc cuồng ca tự thiếu niên!

_________________________
Nguyễn Du - Page 9 Signat21

Tiêu đề: Vọng Thiên Thai tự Sun 07 Mar 2010, 23:38

望天台寺

天台山在帝城東，
隔一條江似不通。
古寺秋埋黃葉裏，
先朝僧老白雲中。
可憐白髮供驅驛，
不與青山相始終。
記得年前曾一到，
景興猶掛舊時鐘。

Vọng Thiên Thai tự

Thiên Thai sơn tại đế thành đông
Cách nhất điều giang tự bất thông
Cổ tự thu mai hoàng diệp lý
Tiên triều tăng lão bạch vân trung
Khả liên bạch phát cung khu dịch
Bất dữ thanh sơn tương thủy chung
Ký đắc niên tiền tằng nhất đáo
Cảnh Hưng do quải cựu thời chung.

Chú thích:
Cảnh Hưng: Thời vua Lê Hiển Tông, niên hiệu Cảnh Hưng (1740-1786).

Dịch nghĩa

Núi Thiên Thai nằm phía cuối thành đông
Cách một nhánh sông nhỏ, tưởng chừng chẳng có lối sang
Ngôi chùa cổ (ở đó) bị mùa thu vùi trong đám lá vàng
Triều vua trước vị sư già đi giữa áng mây trắng
Thương thay (cho mình) tóc đã bạc mà còn phải làm lụng vất vả
Chẳng thể cùng với non xanh giữ vẹn nghĩa thủy chung
Nhớ năm trước (ta) đã từng đến đấy
Còn trông thấy chiếc chuông cổ đúc từ thời Cảnh Hưng

_________________________
Nguyễn Du - Page 9 Signat21

Admin Tổng số bài gửi : 3173 Registration date : 22/11/2007

鳳凰路上早行

征夫懷往路
夜色尚蒙蒙
月落猿聲外
人行虎跡中
力衰常畏露
髮短不禁風
野宿逢樵者
相憐不在同

Phượng Hoàng lộ thượng tảo hành

Chinh phu hoài vãng lộ
Dạ sắc thượng mông mông
Nguyệt lạc viên thanh ngoại
Nhân hành hổ tích trung
Lực suy thường úy lộ
Phát đoản bất cấm phong
Dã túc phùng tiều giả
Tương liên bất tại đồng

Chú thích:
Vãng lộ: Con đường sắp đi qua.
Úy lộ: Chữ 露 "lộ" ở đây là sương móc. Có chỗ chép chữ 路 "lộ" là đường. Chép như thế không đúng, vì ở câu đầu đã nói đến 往路 "vãng lộ" rồi.
Bất tại đồng: Thường thường thì "đồng bệnh tương liên". Nhưng đối với trường hợp này thì không đồng cảnh ngộ, không đồng tâm sự, nhưng vẫn thương nhau.

Dịch nghĩa:

Khách lữ hành nghĩ đến con đường trước mặt
Sắc trời đêm vẫn còn mờ mờ
Trăn lặn ngoài nơi có tiếng vượn hú
Người đi trong chốn cọp in dấu chân
Sức yếu thường sợ sương móc
Tóc ngắn không ngại gió thổi
Đêm ngủ nơi đồng quê gặp người đốn củi
Thương nhau không vì chỗ giống nhau

Phượng Hoàng: từ Hà Tĩnh đi vào có núi Phượng Hoàng.
Năm Giáp Tý (1804) Nguyễn Du đương làm Tri phủ Thường Tín thì bị bệnh, xin từ chức. Về quê nghỉ được hơn một tháng lại có chỉ gọi vào Kinh. Bài này làm trên đường lai kinh và mở đầu cho tập Nam trung tạp ngâm.

Trên đường Phượng Hoàng
(Người dịch: Quách Tấn)

Nghĩ đường trước mặt mà lo,
Trời mai còn vướng lờ mờ bóng đêm.
Ngoài nơi vượn hú trăng chìm,
Trong nơi cọp dạo im lìm người đi.
Sương đầm những ngại lực suy,
Mái đầu tóc ngắn sợ gì gió tung.
Quán quê gặp gỡ tiều ông,
Thương nhau há tại cảnh đồng mà thương.

_________________________
Nguyễn Du - Page 9 Signat21

Tiêu đề: Mộng đắc thái liên Sun 07 Mar 2010, 23:51

夢得採蓮

緊束蛺蝶裙
採蓮棹小艇
湖水何浺瀜
水中有人影

採採西湖蓮
花實俱上船
花以贈所畏
實以贈所憐

今晨去採蓮
乃約東鄰女
不知來不知
隔花聞笑語

共知憐蓮花
誰者憐蓮幹
其中有真絲
牽連不可斷

蓮葉何青青
蓮花嬌盈盈
採之勿傷藕
明年不復生

Mộng đắc thái liên

Khẩn thúc kiệp điệp quần
Thái liên trạo tiểu đĩnh
Hồ thủy hà xung dung
Thủy trung hữu nhân ảnh

Thái thái Tây Hồ liên
Hoa thực câu thướng thuyền
Hoa dĩ tặng sở úy
Thực dĩ tặng sở liên

Kim thần khứ thái liên
Nãi ước đông lân nữ
Bất tri lai bất tri
Cách hoa văn tiếu ngữ

Cộng tri liên liên hoa
Thùy giả liên liên cán
Kì trung hữu chân ti
Khiên liên bất khả đoạn

Liên diệp hà thanh thanh
Liên hoa kiều doanh doanh
Thái chi vật thương ngẫu
Minh niên bất phục sinh

Mộng thấy hái sen (Người dịch: Đặng Thế Kiệt)

Buộc chặt quần cánh bướm
Chèo thuyền con hái sen
Nước hồ sao lai láng
Mặt nước bóng người in

Hái, hái, sen Hồ Tây
Hoa gương trên thuyền đầy
Hoa tặng người mình trọng
Gương tặng người mình say

Sáng nay đi hái sen
Hẹn cùng cô láng giềng
Đến lúc nào không biết
Nói cười sau khóm sen

Mọi người biết yêu sen
Ai người quý thân sen
Thân sen có tơ mịn
Vương vấn đứt sao nên

Lá sen, ôi, xanh xanh
Hoa mơn mởn xinh xinh
Hái sen đừng hại ngó
Sang năm hoa chẳng sinh

Dịch nghĩa

Buộc chặt quần cánh bướm
Chèo thuyền con hái sen
Nước hồ sao lai láng
Trong nước có bóng người

Hái, hái sen Hồ Tây
Hoa và gương sen đều để trên thuyền
Hoa để tặng người mình trọng
Gương để tặng người mình thương

Sớm nay đi hái sen
Nên hẹn với cô láng giềng
Chẳng biết đến lúc nào không biết
Cách hoa nghe tiếng cười

Mọi người đều biết yêu hoa sen
Nhưng ai là kẻ yêu thân sen
Trong thân cây sen thật có tơ sen
Vương vấn không đứt được

Lá sen sao mà xanh xanh
Hoa sen đẹp đầy đặn
Hái sen chớ làm tổn thương ngó sen
Sang năm sen không mọc lại được

_________________________
Nguyễn Du - Page 9 Signat21

Tiêu đề: Thu chí (I) Tue 09 Mar 2010, 02:28

秋至

香江一片月，
今古許多愁。
往事悲青塚，
新秋到白頭。
有形徒役役，
無病故拘拘。
回首藍江浦，
閒心謝白鷗。

Thu chí (I)

Hương Giang nhất phiến nguyệt
Kim cổ hứa đa sầu
Vãng sự bi thanh trủng
Tân thu đáo bạch đầu
Hữu hình đồ dịch dịch
Vô bệnh cố câu câu
Hồi thủ Lam Giang phố
Nhàn tâm tạ bạch âu.

Chú thích:
Hương Giang: Con sông chảy giữa kinh thành Huế, một thắng cảnh của tỉnh Thừa Thiên. Năm Ất Sửu (1805), Nguyễn Du được thăng hàm Đông Các Điện Học Sĩ, tước Du Đức Hầu và làm việc tại KInh đô Huế. Nhưng lòng vẫn đeo nặng mối sầu thiên cổ.
Đồ dịch dịch: Bắt buộc làm việc vất vả như ở trong quân lữ. Làm lụng vất vả.
Câu câu: Bệnh gù lưng. Làm quan luôn luôn phải giữ vẻ khúm núm như là kẻ mắc bệnh gù lưng. Vẻ khúm núm của giới quan trường.
Bạch âu: Bụng muốn nhàn nhưng đành phụ cùng đàn bạch âu.

Dịch nghĩa
Sông Hương một mảnh nguyệt
Xưa nay gợi không biết bao nhiêu mối sầu
Chuyện cũ chạnh thương mồ cỏ xanh
Thu mới tới trên đầu tóc bạc
Có hình nên phải chịu vất vả
Không bệnh mà lưng vẫn khom khom
Ngoảnh đầu trông về bến sông Lam
Lòng nhàn xin tạ từ chim âu trắng

Thu đến (I)
(Người dịch: Quách Tấn)

Sông Hương một mảnh nguyệt
Lai láng sầu cổ câm
Chuyện xưa mồ cỏ biếc
Thu mới tóc hoa râm
Có hình thân phải khổ
Không bệnh lưng vẫn khom
Bến Lam Giang ngoảnh lại
Bầy âu vui sớm hôm

_________________________
Nguyễn Du - Page 9 Signat21

Tiêu đề: Điệu khuyển Tue 09 Mar 2010, 02:48

悼犬

駿馬不老死
烈女無善終
凡生負奇氣
天地非所容
念爾屬所畜
與人毛骨同
貪進不知止
隕身寒山中
隕身勿嘆惋
數試無全功

Điệu khuyển

Tuấn mã bất lão tử
Liệt nữ vô thiện chung
Phàm sinh phụ kì khí
Thiên địa phi sở dung
Niệm nhĩ thuộc sở súc
Dữ nhân mao cốt đồng
Tham tiến bất tri chỉ
Vẫn thân hàn sơn trung
Vẫn thân vật thán uyển
Sổ thí vô toàn công

Dịch nghĩa:

Ngựa hay không chết già
Người trinh liệt không chết yên lành
Phàm người sinh ra có khí phách khác thường
Trời đất không có chỗ dung túng
Nghĩ thương mày thuộc giống gia súc
Lông xương cũng đồng với loài người
Ham tiến không biết dừng
Bỏ mình trong núi lạnh
Bỏ mình chớ than tức
Bao lần thử sức không thành công

Điếu con chó chết
(Người dịch: Quách Tấn)

Tuấn mã không chết già
Liệt nữ không chết yên
Phàm khí phách khác thường
Trời đất hay ghen tương
Thương mày giống gia súc
Cùng người đồng thịt xương
Ham tiến không biết thối
Bỏ mình rừng gió sương
Bỏ mình chớ than tức
Chẳng vẹn công đấu trường

_________________________
Nguyễn Du - Page 9 Signat21

» Việt Sử Giai Thoại - Tập 4 - Nguyễn Khắc Thuần
» Danh tướng Việt Nam 3 - Nguyễn Khắc Thuần
» Đường Thi
» Danh sĩ kim cổ thế giới - Nhất Như, Phạm Cao Hoàn
» Bình Ngô Đại Cáo - Nguyễn Trãi