Nguyễn Du

Admin Tổng số bài gửi : 3173 Registration date : 22/11/2007

太平城下聞吹笛

太平城外西風起，
吹皺寧明一江水。
江水皺兮江月寒，
誰家橫笛憑欄杆。
二十七人共回首，
故鄉已隔萬重山。

Thái Bình thành hạ văn xuy địch

Thái Bình thành ngoại tây phong khởi,
Xuy trừu Ninh Minh nhất giang thuỷ.
Giang thủy trừu hề giang nguyệt hàn,
Thùy gia hoành địch bằng lan can.
Nhị thập thất nhân cộng hồi thủ,
Cố hương dĩ cách vạn trùng san.

Dịch nghĩa:

Ngoài thành Thái Bình gió tây thổi lên
Làm cho nước sông Ninh Minh gợn sóng
Nước sông gợn sóng, trăng sông lạnh
Có người nào tựa lan can thổi sáo
Khiến cho hai mươi bảy người trong đoàn đều quay lại nhìn
Nhưng cố hương đã cách muôn trùng núi non!

Bên ngoài thành Thái Bình, nghe tiếng sáo thổi
(Người dịch: Nguyễn Thạch Giang)

Ngoài thành Thái Bình gió tây lộng,
Thổi trên sông Minh nước gợn sóng.
Nước sông gợn sóng, lạnh trăng sông,
Ai đâu thổi sáo tựa bên song?
Hai mươi bảy người đều ngoái cổ
Quê nhà đã cách núi muôn trùng!

_________________________
Nguyễn Du - Page 13 Signat21

Tiêu đề: Thái Bình mại ca giả Thu 25 Mar 2010, 00:34

太平賣歌者

太平瞽師粗布衣
小兒牽挽行江湄
云是城外老乞子
賣歌乞錢供晨炊
鄰舟時有好音者
牽手引上船窗下
此時船中暗無燈
棄飯潑水殊狼藉
摸索引身向坐隅
再三舉手稱多謝
手挽弦索口作聲
且彈且歌無暫停
可音殊異不得辨
但覺嘹喨殊可聽
舟子寫字為余道
此曲世民與建成
觀者十數並無語
但見江風蕭蕭江月明
口噴白沫手酸縮
卻坐斂弦告終曲
殫盡心力幾一更
所得銅錢僅五六
小兒引待下船來
猶且回顧禱多福
我乍見之悲且辛
凡人愿死不愿貧
只道中華盡溫飽
中華亦有如此人
君不見使船朝來供頓例
一船一船盈肉米
行人飽食便棄餘
殘肴泠飯沉江底

Thái Bình mại ca giả

Thái Bình cổ sư thô bố y
Tiểu nhi khiên vãn hành giang mi
Vân thị thành ngoại lão khất tử
Mại ca khất tiền cung thần xuy
Lân chu thời hữu hiếu âm giả
Khiên thủ dẫn thướng thuyền song hạ
Thử thời thuyền trung ám vô đăng
Khí phạn bát thủy thù lang tạ
Mô sách dẫn thân hướng tọa ngung
Tái tam cử thủ xưng đa tạ
Thủ vãn huyền sách khẩu tác thanh
Thả đàn thả ca vô tạm đình
Thanh âm thù dị bất đắc biện
Ðãn giác liêu lượng thù khả thinh
Chu tử tả tự vị dư đạo
Thử khúc Thế Dân dữ Kiến Thành
Quan giả thập số tịnh vô ngữ
Ðãn kiến giang phong tiêu tiêu giang nguyệt minh
Khẩu phún bạch mạt, thủ toan súc
Khước tọa, liễm huyền, cáo chung khúc
Ðàn tận tâm lực cơ nhất canh
Sở đắc đồng tiền cận ngũ lục
Tiểu nhi dẫn đắc há thuyền lai
Do thả hồi cố đảo đa phúc
Ngã sạ kiến chi, bi thả tân
Phàm nhân nguyện tử bất nguyện bần
Chỉ đạo Trung Hoa tẫn ôn bão
Trung Hoa diệc hữu như thử nhân
Quân bất kiến sứ thuyền triêu lai cung đốn lệ
Nhất thuyền, nhất thuyền doanh nhục mễ
Hành nhân bão thực tiện khí dư
Tàn hào lãnh phạn trầm giang để.

Người hát rong ở Thái Bỉnh
(Người dịch: Đặng Thế Kiệt)

Ở phủ Thái Bình có ông lão
Hai mắt mù mặc áo vải thô
Nắm tay trẻ dắt ngoại ô
Ven sông hát dạo lần mò kiếm ăn
Thuyền bên có kẻ ham nghe hát
Dẫn ông già xuống sát cửa thuyền
Lúc này thuyền tối không đèn
Cơm thừa canh cặn đổ tràn tứ tung
Lò dò vô trong cùng, một góc
Hai ba lần lóc ngóc cám ơn
Miệng ca, tay nắn dây đàn
Một hơi đàn hát chẳng lần nghỉ ngơi
Thanh âm lạ, lẽ lời không hiểu
Lắng nghe ra thì điệu cũng hay
Nhà thuyền viết chữ : "khúc này"
"Thế Dân tranh đoạt quyền oai Kiến Thành"
Chục người xem mà đành phăng phắc
Gió ru trăng vằng vặc trên sông
Miệng sùi, tay mỏi lão ông
Cất đàn, ngồi lại, thưa rằng đã xong
Gần một canh, hết lòng hết sức
Năm sáu đồng kiếm được thế thôi
Ðứa em dẫn khỏi thuyền rồi
Còn quay đầu lại gửi lời chúc may
Chợt nhìn thấy cảnh này đau xót
Phàm người ta chết tốt hơn nghèo
Trung Hoa no ấm, nghe nhiều
Trung Hoa cũng có người nghèo thế ư
Kìa không thấy sứ từ xa lại
Gạo thịt đầy thuyền cái thuyền con
Người ăn no ứ vẫn còn
Ðáy sông cơm ngọt món ngon đổ chìm.

Dịch nghĩa

Ở phủ Thái Bình có người mù mặc áo vải thô
Có đứa trẻ dẫn đi bờ sông
Nói rằng ông già ăn xin ở ngoài thành
Hát mướn xin tiền nấu ăn
Thuyền bên có người ưa nghe hát
Cầm tay dẫn xuống thuyền dưới cửa sổ
Lúc này trong thuyền tối không đèn
Cơm thừa canh cặn đổ bừa bãi
Ông già lần mò ngồi vào một góc
Hai ba lần giơ tay xin cám ơn
Tay nắn dây đàn, miệng cất tiếng hát
Vừa đàn vừa ca không nghỉ
Tiếng nghe lạ hoắc không hiểu được
Nhà thuyền viết chữ bảo ta rằng :
Khúc hát này nói về Thế Dân và Kiến Thành
Người nghe khoảng chục người đều im lặng
Chỉ thấy gió sông vi vu dưới trăng sáng
Miệng sùi nước bọt, tay mỏi rã rời
Ngồi xuống, xếp đàn, nói rằng hát đã xong
Hết lòng hết sức đàn gần một trống canh
Văy mà chỉ đuợc năm sáu đòng
Ðứa em dẫn ra khỏi thuyền
Còn quay đầu lại chúc lành
Chợt thấy ta bồi hồi thương xót
Phàm nguuời ta thà chết hơn sống nghèo
Nghe nói ở Trung Hoa mọi người đều được ấm no
Ở Trung Hoa cũng có người nghèo như thế sao
Anh không thấy lệ cung phụng thuyền đi sứ mỗi ngày
Từng thuyền từng thuyền thịt gạo đày
Người đi thuyền ăn no, thừa vứt bỏ
Cơm nguội, thức ăn đổ chìm xuống đáy sông

_________________________
Nguyễn Du - Page 13 Signat21

Tiêu đề: Chu hành tức sự Fri 26 Mar 2010, 02:58

舟行即事

西粵山川多險巇
行行從此向天涯
崩崖怪石怒相向
水馬沙擒狎不飛
天地扁舟浮似葉
文章殘息弱如絲
為憐上國風光好
關鎖鄉情未放歸

Chu hành tức sự

Tây Việt sơn xuyên đa hiểm hi
Hành hành tòng thử hướng thiên nhi (nhai)
Băng nhai quái thạch nộ tương hướng
Thủy điểu sa cầm hiệp bất phi
Thiên địa biên chu phù tự diệp
Văn chương tàn tức nhược như ti
Vị liên thượng quốc phong quang hảo
Quan tỏa hương tình vị phóng qui.

Dịch nghĩa:

Núi sông Tây Việt nhiều hiểm trở
Từ đây cứ đi về hướng chân trời
Bờ núi lở, đá hình quái dị giận dữ nhìn nhau
Chim nước cò bờ dạn dĩ không bay khi thấy người
Chiếc thuyền con như chiếc là nổi giữa đất trời
Hơi tàn văn chương tàn yếu như sợi tơ
Vì yêu phong cảnh đẹp của thượng quốc
Nên khóa tình quê lại, chưa thả cho về

Ði thuyền hứng viết
(Người dịch: Đặng Thế Kiệt)

Tây Việt non sông hiểm trở đầy
Chân trời nhắm hướng kể từ đây
Ðá kỳ núi quái nhìn hung tợn
Chim nước cò bờ ngó chẳng bay
Trời đất mênh mông thuyền lá nổi
Văn thơ thoi thóp sợi tơ lay
Bởi yêu phong cảnh xứ người đẹp
Khóa chặt tình quê chửa vút bay

_________________________
Nguyễn Du - Page 13 Signat21

Tiêu đề: Sơn Đường dạ bạc Fri 26 Mar 2010, 03:01

山塘夜泊

午夢醒來晚
斜日掩窗扉
風勁維船早
山高得月遲
倚篷千里望
合眼隔年思
莫近蒼岸宿
啼猿徹夜悲

Sơn Đường dạ bạc

Ngọ mộng tỉnh lai vãn
Tà nhật yểm song phi
Phong kính duy thuyền tảo
Sơn cao đắc nguyệt trì
Ỷ bồng thiên lý vọng
Hợp nhãn cách niên ti (tư)
Mạc cận thương nhai túc
Ðề viên triệt dạ bi

Dịch nghĩa:

Nằm ngủ trưa, tỉnh dậy thì đã muộn
Bóng chiều dọi vào phải khép cửa sổ lại.
Gió thổi mạnh, phải neo thuyền sớm
Núi cao, thật lâu mới thấy trăng
Dựa mui thuyền trông ra xa nghìn dặm
Chớp mắt, nghĩ đã xa nhà một năm rồi
Chớ đỗ thuyền lại gần núi xanh
Tiếng vượn hú sẽ làm ta buồn suốt đêm

Ðêm đậu thuyền ở Sơn Ðường
(Người dịch: Đặng Thế Kiệt)

Mộng trưa tỉnh giấc muộn
Bóng xế ngậm song tây
Gió mạnh neo thuyền sớm
Non cao ngắm trăng chầy
Dựa mui trông dặm trở
Chớp mắt nhớ năm đầy
Chớ ngủ gần bên núi
Thâu đêm vượn oán ai

_________________________
Nguyễn Du - Page 13 Signat21

Tiêu đề: Thương Ngô tức sự Wed 31 Mar 2010, 00:37

蒼梧即事

虞帝南巡更不還
二妃洒淚竹成班
悠悠陳跡千年上
歷歷群書一望間
新潦初添三尺水
浮雲不辨九疑山
尋聲遙謝琵琶語
千里青山不耐旋

Thương Ngô tức sự

Ngu đế nam tuần cánh bất hoàn
Nhị phi sái lệ trúc thành ban
Du du trần tích thiên niên thượng
Lịch lịch quần thư nhất vọng gian
Tân lạo sơ thiêm tam xích thủy
Phù vân bất biện Cửu Nghi san
Tầm thanh dao tạ tỳ bà ngữ
Thiên lý thanh sam bất nại hàn.

Chú thích:
Thương Ngô: tên núi, tức là núi Cửu Nghi. Sử chép, xưa vua Thuấn đi tuần phương nam, mất ở Thương Ngô rồi chôn ở đó.
Ngu đế: Vua nước Ngu, tức vua Thuấn.
Nhị phi: Chỉ hai bà phi của vua Thuấn, tức Nga Hoàng và Nữ Anh. Vua Thuấn đi tuần phương nam, chết ở Thương Ngô. Hai phi đi tìm, khóc nước mắt nhỏ xuống những cây trúc thành vết lốm đốm và tự trầm chết theo bên dòng sông Tương.
Cửu Nghi: Núi có chín ngọn giống nhau, khó phân biệt nên đặt tên ra thế.
tỳ bà ngữ: Lấy ý từ bài Tỳ bà hành của Bạch Cư Dị. Trong Tỳ bà hành có câu: "Giang châu tư mã thanh sam thấp" (Quan Tư mã châu Giang khóc ướt vạt tràng áo xanh), Nguyễn Du dịch là: "Sụt sùi giở nỗi đoạn tràng, Giọt châu tầm tã, đẫm tràng áo xanh".

Dịch nghĩa

Vua Ngu đi tuần phương nam chẳng trở về.
Hai bà phi khóc, nước mắt vương vào cây trúc thành những vệt lốm đốm.
Dấu cũ nghìn xưa ghi trong sử sách, nay nhìn thấy rõ trước mắt.
Nước lũ mới đổ về cao hơn ba thước.
Mây che khuất không nhìn rõ núi Cửu Nghi.
Nghe vẳng tiếng tỳ bà nhưng phải từ tạ.
Kẻ mặc áo xanh này từ nghìn dậm đến, không chịu lạnh nổi.

Tức cảnh ở Thương Ngô
(Người dịch: Đặng Thế Kiệt)

Vua Ngu đi mất không về
Trúc xanh đốm lệ hai phi khóc tìm
Nghìn năm cách biệt cổ kim
Lật trang phương cảo nỗi niềm rưng rưng
Lụt về ba thước triều dâng
Mây mờ che phủ mấy tầng Cửu Nghi
Xa nghe réo rắt tiếng tỳ
Áo xanh từ tạ còn đi nghìn trùng

_________________________
Nguyễn Du - Page 13 Signat21

Tiêu đề: Thương Ngô mộ vũ Wed 31 Mar 2010, 00:50

蒼梧暮雨

雨滯潯江曉發遲
梧城薄暮尚霏霏
一江新潦平三楚
大半浮雲駐九疑
窄窄小舟難過夏
鬖鬖長髮自知夷
平波日暮湘潭遠
杯酒憑欄弔二妃

Thương Ngô mộ vũ

Vũ trệ Tầm giang hiểu phát trì
Ngô thành bạc mộ thượng phi phi
Nhất giang tân lạo bình Tam Sở
Ðại bán phù vân trú Cửu Nghi
Trách trách tiểu chu nan quá Hạ
Sam sam trường phát tự tri Di
Bình ba nhật mộ Tương Đàm viễn
Bôi tửu bằng lan điếu nhị phi.

Chú thích:

Tầm giang: Tên con sông thuộc huyện Quế Bình, tỉnh Quảng Tây, chảy qua Thương Ngô.
Tam Sở: Ba vùng đất Tây Sơ, Nam Sở, và Đông Sở, nay thuộc Hồ Nam, Hồ Bắc.
Cửu Nghi: Núi có chín ngọn cao ở huyện Ninh Viễn tỉnh Hồ Nam.
Hạ: Đất Hoa Hạ.
Tương Đàm: Tức Trường Sa ở Hồ Nam, có sông Mịch La là nơi Khuất Nguyên tự trầm (Xem bài Tương Đàm điếu Tam Lư đại phu).
nhị phi: Chỉ hai bà phi của vua Thuấn, tức Nga Hoàng và Nữ Anh. Vua Thuấn đi tuần phương nam, chết ở Thương Ngộ Hai phi đi tìm, khóc nước mắt nhỏ xuống những cây trúc thành vết lốm đốm và tự trầm chết theo chồng bên dòng sông Tương. (Xem bài Thương Ngô tức sự).

Dịch nghĩa:

Trời mưa phải dừng lại ở sông Tầm, lúc sáng khởi hành muộn.
Gần chiều, trên thành Thương Ngô vẫn còn mưa tầm tã.
Lũ mới đổ về, nước sông tràn ngập đất Sở,
Phần lớn mây bao trùm núi Cửu Nghi,
Ta ngồi trong thuyền nhỏ chật hẹp khó qua được đất Hạ (hoa hạ),
Búi tóc dài nói rõ ta là người nước khác (di).
Sóng lặng trời tối mà Tương Đàm còn xa,
Đành rót rượu viếng hai bà phi vậy.

Mưa chiều ở Thương Ngô
(Người dịch: Nguyễn Thạch Giang)

Mưa trú Tầm Giang trễ chuyến đi,
Thành Ngô chiều xuống vẫn đầm đìa.
Lũ về ngập hết vùng Tam Sở,
Mây vẫn bao trùm núi Cửu Nghi.
Người lạ tóc dài nhìn dễ biết,
Đất Hoa thuyền nhỏ khó qua ghê.
Chiều hôm sóng lặng vời Tương Phố,
Chén rượu khoan thuyền viếng nhị phi.

_________________________
Nguyễn Du - Page 13 Signat21

Admin Tổng số bài gửi : 3173 Registration date : 22/11/2007

五月觀競渡

懷王歸葬張儀死
楚國詞人記佩蘭
天古招魂終不返
滿江爭競太無端
煙波渺渺空悲怨
羅鼓年年自笑歡
魂若歸來也無托
龍蛇鬼蜮遍人間

Ngũ nguyệt quan cạnh độ

Hoài Vương qui táng, Trương Nghi tử
Sở quốc từ nhân ký bội lan
Thiên cổ chiêu hồn chung bất phản
Mãn giang tranh cạnh thái vô đoan
Yên ba diểu diểu không bi oán
La cổ niên niên tự tiếu hoan
Hồn nhược qui lai dã vô thác
Long xà quỉ vực biến nhân gian.

Dịch nghĩa

Hoài Vương chết, đưa hài cốt về mai táng, Trương Nghi cũng chết.
Nhớ nhà thơ nước Sở đeo chùm hoa lan để tỏ phẩm chất của mình.
Ngàn năm gọi hồn, hồn vẫn không về.
Thuyền đua đầy sông, nào có ý nghĩa gì đâu!
Nhìn khói sóng mịt mù mà đau thương oán giận.
Hàng năm chiêng trống vẫn cứ bày trò vui như thế này đây.
Vả chăng hồn ông có về cũng không biết nương tựa vào đâu.
Khắp nhân gian nơi nơi đầy dẫy rắn rồng, quỷ quái.

Tháng năm xem đua thuyền
(Người dịch: Nguyễn Thạch Giang)

Hoài vương qui táng, Trương Nghi chết,
Nước Sở còn ghi khách bội lan.
Nghìn thuở gọi hồn nào có thấy?
Đầy sông đua chải thật thêm nhàm!
Nước mây nhiều lúc sầu thương hão,
Chiêng trống hàng năm hát múa tràn.
Nếu thật hồn về không chỗ ở,
Rắn rồng quỷ quái khắp nhân gian.

_________________________
Nguyễn Du - Page 13 Signat21

Admin Tổng số bài gửi : 3173 Registration date : 22/11/2007

蒼梧竹枝歌其一

桂林新潦涌長川
水屋憑高欲上天
午後東風吹更急
往來無數廣東船

Thương Ngô Trúc chi ca kỳ 01

Quế Lâm tân lạo dũng trường xuyên,
Thủy ốc bằng cao dục thướng thiên.
Ngọ hậu đông phong xuy cấp cánh,
Vãng lai vô số Quảng đông thuyền.

Dịch nghĩa

Nước lụt Quế Lâm thật mênh mông,
Trời gần bè thả cao trên sông.
Quá trưa thêm mạnh gió đông,
Lưu hành vô số Quảng đông thuyền bè.

Ca điệu Trúc chi đất Thương Ngô kỳ 01
(Người dịch: Đặng Thế Kiệt)

Quế Lâm lụt mới dâng trào
Nhà bè nước nổi muốn cao tận trời
Quá trưa, gió thổi tơi bời
Quảng Đông vô số ngược xuôi những thuyền

_________________________
Nguyễn Du - Page 13 Signat21

Admin Tổng số bài gửi : 3173 Registration date : 22/11/2007

蒼梧竹枝歌其二

文昌閣上夜燈明
一片寒光射水晶
來往遊船不知數
滿江齊發棹哥聲

Thương Ngô Trúc chi ca kỳ 02

Văn Xương các thượng dạ đăng minh.
Nhất phiến hàn quang xạ thuỷ tinh.
Lai vãng du thuyền bất tri số.
Mãn giang tề phát trạo ca thanh.

Dịch nghĩa:

Đèn đêm sáng ngời gác Văn Xương,
Một màng nước chiếu sáng như gương.
Thuyền bè qua lại nhiều vô kể,
Khắp sông vang vọng lời ca vương.

Ca điệu Trúc chi đất Thương Ngô kỳ 02
(Người dịch: Đặng Thế Kiệt)

Đêm đèn sáng rực gác Văn Xương
Ánh lạnh chiếu lên loáng nước gương
Qua lại du thuyền vô số kể
Đua chèo ca hát rộn ràng sông

_________________________
Nguyễn Du - Page 13 Signat21

Admin Tổng số bài gửi : 3173 Registration date : 22/11/2007

蒼梧竹枝歌其三

雨自滂沱雲自癡
九疑山色望中疑
虞王葬處無丘墓
水面絃聲似二妃

Thương Ngô Trúc chi ca kỳ 03

Vũ tự bàng đà vân tự si,
Cửu Nghi sơn sắc vọng trung nghi.
Ngu Vương táng xứ vô khâu mộ,
Thuỷ diện huyền thanh tự nhị phi.

Chú thích:
Cửu Nghi: Còn gọi là núi Thương Ngô, núi có chín ngọn thuộc tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc.
Ngu Vương: Vua Thuấn đời nhà Ngu, nên gọi là Ngu Vương.
nhị phi: Hai vợ của vua Thuấn tên Nga Hoàng và Nữ Anh. Tích kể rằng sau khi vua Thuấn mất, hai bà đi tìm, đến sông Tương, trông lên núi Thương Ngô than khóc rồi gieo mình xuống sông Tương.

Dịch nghĩa

Mưa rơi sướt mướt, mây lững lờ,
Núi Cửu nhạt nhòa trong xa mờ.
Ngóng lăng vua Thuấn sao chẳng thấy,
Mặt nước đàn vang tưởng hai phi.

Ca điệu Trúc chi đất Thương Ngô kỳ 03
(Người dịch: Đặng Thế Kiệt)

Tầm tã mưa rơi, mây thẫn thờ
Cửu Nghi màu núi cũng lu mờ
Vua Ngu Thuấn chết không phần mộ
Sóng nước hai phi gởi tiếng tơ

_________________________
Nguyễn Du - Page 13 Signat21

» Việt Sử Giai Thoại - Tập 4 - Nguyễn Khắc Thuần
» Danh tướng Việt Nam 3 - Nguyễn Khắc Thuần
» Đêm tàn - Liên ngâm Chu Hà, Hàn Sĩ Nguyên
» Ngựa phi trên thảo nguyên Mông Cổ
» Cảnh lều chõng đi thi ở Việt Nam thời Nguyễn