VƯỜN CÂY ĐV II

1.308- TRÂN CHÂU RAU
 
TRÂN CHÂU RAU
 
Cây thảo, thân đơn, phiến lá thon
Chùm hoa ở ngọn, quả to tròn
Thuỳ xoan, nhị ngắn, hoa mầu trắng
Trị lỵ, trẻ cam với ngã đòn.
 
BXP
 
Sưu tập
 
Mô tả: Cây thảo đứng cao 40-60cm, thân đơn, không lông. Lá có phiến thon, 2 đầu nhọn, gốc từ từ hẹp thành cuống dài đến 12cm, gân phụ 7-8 cặp; lúc khô ửng đỏ, cuống dài 1cm. Chùm hoa ở ngọn, dài đến 20cm; lá bắc như kim, dài 5-6mm, hoa nhỏ màu trắng, tràng có ống cao 1,5mm, thuỳ xoan; nhị ngắn. Quả hẹp tròn, to 3mm; hạt nhiều, nhỏ.
Hoa quả tháng 3.
Nơi mọc: Loài phân bố chủ yếu ở Trung Quốc, Nhật Bản. Ở nước ta, cũng chỉ gặp cây mọc ở vùng núi như núi Ngọc Linh.
Công dụng: Vị chua, chát, tính bình. Ở Trung Quốc, cây được dùng chữa: phụ nữ kinh nguyệt không đều, bạch đới, trẻ em cam tích, thuỷ thũng, lỵ, đòn ngã tổn thương, đau họng, sưng vú. Liều dùng 10-20g sắc uống. Dùng ngoài nấu nước rửa hoặc giã đắp.

1.309- TRÂN CHÂU SIKOK
TRÂN CHÂU SIKOK
 
Cây thảo nhiều năm, không chia nhánh
Lá mọc so le, cuống mảnh, gốc tròn
Năm cánh vàng, trên nách lá, hoa đơn
Trị đòn ngã tổn thương nhiều tác dụng.
 
BXP
 
Sưu tập
 
 
Mô tả: Cây thảo nhiều năm, không lông, cao 30-60cm; thân không chia nhánh. Lá mọc so le, dài 4-8cm, rộng 1-3cm, gốc tù hay tròn, gân phụ 4-5 cặp; cuống mảnh dài 1,5cm. Hoa đơn độc ở nách lá trên cuống dài đến 4,5cm; hoa màu vàng, cao 10-25mm. Quả nang to 5-6mm.
Nơi mọc: Loài phân bố ở Nhật Bản, Trung Quốc, Việt Nam, Philippin thường mọc dưới tán rừng ở độ cao 1000-2100m. Ở nước ta cây mọc ở rừng tỉnh Kon Tum và Lào Cai.
Công dụng: Ở Trung Quốc, cây được dùng trị đòn ngã tổn thương
***

1.310- TRÂN CHÂU TAM GIÁC
TRÂN CHÂU TAM GIÁC
 
Cây thảo lưu niên, phiến lá xoan
Cánh xoan tam giác, hoa mầu vàng
Có rìa lông. Quả nang, nhiều hạt
Vị ngọt, tính bình, trị thấp phong.
 
BXP
 
Sưu tập
 
 
Mô tả: Cây thảo lưu niên, mọc bò rồi đứng; thân cao 10-30cm, có lông sét. Lá mọc đối nhau; phiến lá hình trái xoan, dài 1-2,5cm, rộng 5-20mm, gân phụ 3-4 cặp, màu lục có lông mịn, mặt dưới có những điểm tuyến màu đen. Hoa ở nách lá, đường kính 5-7mm; lá đài 5, có rìa lông, cánh hoa 5, màu vàng, hình trái xoan tam giác. Quả nang tròn, đường kính 4-5mm; hạt nhiều, màu đen.
Nơi mọc: Loài phân bố ở Nam Trung Quốc và Việt Nam. Ở nước ta, cây mọc ở rừng núi cao Lang Bian và Bidoup (Lâm Ðồng).
Công dụng: Vị hơi ngọt, tính bình; có tác dụng thanh nhiệt giải độc, dùng trị bệnh đau bụng, phong thấp đau nhức khớp.

Họ Theaceae Chè
1.311- TRÀ HOA VÀNG
 
  

TRÀ HOA VÀNG
 
Chào em, cô bé Trà vàng
Chị em ruột thịt với nàng Trà mi
Em đang dậy sắc xuân thì
Ong qua bướm lại cũng vì yêu em.
 
BXP
 
Sưu tập
 
Quả nang to 3cm, vỏ quả dày 3mm.
Nơi mọc: Phân bố ở Trung Quốc và Việt Nam; ở nước ta chỉ mới biết có ở Quảng Ninh.
Công dụng: Cây đẹp, được trồng làm cảnh. Ở Quảng Tây (Trung Quốc), lá được dùng trị kiết lỵ.

1.312- HẢI ĐƯỜNG VIỆT NAM
HẢI ĐƯỜNG VIỆT NAM
 
Dẫu rằng có sắc, không hương
Vẫn là giống quý - Hải đường Việt Nam
Nên vua Minh Mệnh yêu thương
Chẳng hề thua kém Hải đường Quí phi
 
BXP
 
Sưu tập
 
Mô tả: Cây nhỡ, cao đến 3m. Cành non màu nâu, nhẵn. Lá to, thuôn dài đến 25cm, dày, dai, mặt trên màu lục đậm bóng, đầu rất nhọn, mép có răng nhọn sâu; cuống lá rất ngắn.
Hoa mọc 2 - 3 cái một ở gần ngọn; lá bắc nhỏ, dễ rụng. Đài chuyển dần thành tràng, cả thảy 15 bản; cành hoa màu đỏ tía, nhẵn, hình trứng ngược, dính nhau ở gốc. Nhị rất nhiều, các nhị ngoài dính thành ống, các nhị trong rời nhau; chỉ nhị hơi có lông ở gốc; bao phấn hình bầu dục. Bầu hình trứng, nhẵn; vòi nhụy 3, nhẵn, rời nhau; đầu nhụy hơi phình; 3 ô, mỗi ô 3 - 4 noãn. Quả nang mang đài còn lại, hình cầu, có 3 rãnh dọc rõ.
Nơi mọc: Cây được trồng từ Lạng Sơn (Hữu Lũng), Bắc Giang (Nhã Nam, Yên Thế), Vĩnh Phúc (Vĩnh Yên), Hà Nội vào Thanh Hóa và Thừa Thiên – Huế.
Công dụng: Cây trồng làm cảnh có hoa nở vào dịp Tết âm lịch, đẹp nhưng không thơm.
Ngày nay các nhà vườn đã tạo nên giống Hải đường-Trà my vừa đẹp vừa có hương.

1.314- SƠN TRÀ NHẬT BẢN
 

  


SƠN TRÀ NHẬT BẢN (TRÀ MY)
 
Lộng lẫy kiêu sa một đoá Trà
Mang hồn trinh nữ...cháy lòng ta!
Xót xa Kiều nữ đời trôi nổi
Vẫn hiến cho đời một sắc hoa
 
BXP
 
Sưu tập
 

1.316- CHÈ
CHÈ
 
Em là bạn của trăm nhà
Chè tươi, chè mạn, chè khô...đủ hình
Loài em mang nặng duyên tình
Tiêu cơm, giải khát, trí minh, sức cường.
 
BXP
 
Sưu tập
 
 
Hoa tháng 9-10; quả tháng 11-3.
Nơi mọc: Gốc ở Bắc Ấn Độ và Nam Trung Quốc, được truyền sang Mianma, Thái Lan, Việt Nam. Chè được trồng khắp nơi ở nước ta, tập trung nhiều ở Vĩnh Phú, Hà Giang, Bắc Thái, Quảng Nam - Đà Nẵng cho tới Đắc Lắc, Lâm Đồng.
Công dụng: Chè có vị đắng chát, tính mát; có tác dụng thanh nhiệt giải khát, tiêu cơm, lợi tiểu, định thần, làm cho đầu não được thư thái, da thịt mát mẻ, khỏi chóng mặt xây xẩm, bớt mụn nhọt, và cầm tả lỵ. Chè tăng cường sức làm việc trí óc và của cơ, làm tăng hô hấp, tăng cường và điều hoà nhịp đập của tim. Nó cũng lợi tiểu, làm dễ tiêu hoá.