VƯỜN CÂY ĐV II

NHÁNH 9
10- Bộ Caryophyllales bộ Cẩm chướng
Họ Aizoaceae – họ phiên hạnh, hoa đá
968- HẢI CHÂU







HẢI CHÂU

Phiến dầm, dày, mập, không lông
Hoa đơn, điểm trắng, mầu hồng đẹp tươi
Sống vùng sa thạch đá vôi
Loài em...thế giới...nơi nơi có nhiều.

BXP

Sưu tập
Hải châu - Sesuvium portulacastrum, chi Sesuvium, Họ Aizoaceae – họ phiên hạnh, hoa đá, bộ Caryophyllales bộ Cẩm chướng
Mô tả: Cây cao đến 30 xentimét với thân dày và mềm dài 1 mét. Cây phân nhánh nhiều, thường màu hồng, có những điểm chấm màu trắng, có rễ ở các mắt. Lá có phiến hình dầm, chóp tù, mập, dày, không lông. Hoa nhỏ, mọc đơn độc ở nách lá, màu hồng; nhị 30 - 35; bầu 3 ô. Quả hạp có nắp xoan hay thuôn; hạt nhiều, hình trứng, màu đen.
Nơi mọc: Nó mọc ở đất sét cát, đá vôi và sa thạch ven biển, đồng bằng thủy triều và đầm lầy mặn, hầu như khắp thế giới.

969- CỎ TAM KHÔI







CỎ TAM KHÔI

Cây mập, nhẵn, bò dài, rễ ra các mấu
Lá lớn-nhỏ, từng cặp trái xoan
Hoa hồng nhạt, đơn độc. Quả nang
Cây dùng ăn tươi, lá còn lợi tiểu.

BXP

Sưu tập

Cỏ tam khôi - Trianthema portulacastrum, chi Trianthema, Họ Aizoaceae – họ phiên hạnh, hoa đá, Bộ Caryophyllales bộ Cẩm chướng

Mô tả: Cây mập, rất nhẵn, nhỏ hoặc mọc bò dài và đâm rễ ở các mấu. Lá mọc đối, không cuống, ôm thân, dày, gần như hình trụ hoặc hình trái xoan ngược ngọn giáo, tù ở đỉnh, màu xanh hay tía, một lớn một nhỏ ở mỗi cặp. Hoa mọc đơn độc như là chôn trong nách cuống lá, không cuống, màu hồng nhạt hay trắng lục, có 10-20 nhị; 1 vòi. Quả nang, hình trái xoan thuôn, nứt ngang về phía gốc. Hạt hình thận mắt chim, hơi có vạch.
Nơi mọc: Ở nước ta, cây mọc phổ biến trong các cồn cát, dọc đường đi, ruộng, rẫy nhất là ở vùng ven biển.
Công dụng: Lá lợi tiểu. Cây dùng ăn tươi hay nấu chín, nhất là trong mùa nóng như là loại rau giải nhiệt. Người ta cũng dùng cây chế bột làm thuốc xổ nhẹ.

970- DỀN TÂY








DỀN TÂY

Thân phân nhánh, mọc bò, cây thảo
Lá mập, lông tròn như phấn trắng; phiến xoan
Hoa cô độc, mầu xanh, phiến trong vàng
Quê Niu Zêlen, nhập trồng rau vùng Đà Lạt.

BXP

Sưu tập

Dền tây - Tetragonia tetragonoides, chi Tetragonia, Họ Aizoaceae – họ phiên hạnh, hoa đá, Bộ Caryophyllales bộ Cẩm chướng

Mô tả: Cây thảo cao 0,6-1m; thân phân nhánh mọc bò. Lá mập, có lông tròn như phấn trắng; phiến xoan tam giác, màu lục sẫm, gốc nhọn; cuống dài 1-2cm. Hoa thường cô độc, xanh, phiến trong vàng; nhị 4-13; bầu dưới 3-9 ô, với 4-9 vòi nhuỵ. Quả nằm trong bao hoa, có gốc và có sừng, khá lớn; hạt 4-10.
Ra hoa quanh năm.
Nơi mọc: Cây của vùng đảo Thái Bình Dương (Niu Zêlen) được nhập trồng làm rau ăn ở Đà Lạt.
Công dụng: Người ta cắt sát ngọn thân mang lá và nhặt lấy từng lá một và dùng nấu canh ăn hoặc ăn như rau bối xôi.

764- THẠCH LAN








THẠCH LAN

Em bừng nở giữa thiên nhiên hoang dã
Sau cơn mưa, sáng cả hoàng hôn
Rực rỡ sắc mầu, ngào ngạt hương thơm
Sức sống trào dâng giữa khô cằn hoang mạc.

BXP

Sưu tập

Thạch Lan tên khoa học Lithop sp., chi Lithop thạch đầu thảo, Phân họ Mesembryanthemoideae, Họ Sam biển (Phiên hạnh) Aizoaceae, bộ Cẩm chướng Caryophyllales

Mô tả: Thạch Lan hay hoa sỏi, hoa đá. Cây có cấu tạo rất độc đáo, thường chỉ có hai chiếc lá cứng như hai nửa của một viên sỏi và được phân chia bởi một kẽ nứt (một rãnh dài cắt ngang mặt), khi nắng xuyên qua mặt lá, sẽ giúp cây quang hợp tạo dưỡng chất… Cây cao từ 1 - 2cm, to khoảng 2 - 6cm. Mặt lá thường có nhiều chấm mầu, vân và hố lõm, nhiều khi kẽ lá mở rất rộng chiếm gần như toàn bộ cây. Đa số hoa sỏi nở hoa vào Thu Đông, sắc vàng rực, trắng, hồng, đỏ hay tím y hệt một bông cúc.
Nơi mọc: Nguồn gốc Nam Phi, chỉ mọc ở sa mạc và nơi khô hạn
Công dụng: Cây nở hoa vào lúc trời mưa, rồi nhanh chóng kết hạt, phát tán. Mỗi khi hoa nở, cả một vùng vắng lặng bỗng nhiên biến thành một rừng hoa thơm ngát, vì thế hoa sỏi đã được xem là một kỳ quan của thiên nhiên.

971- CỎ LẾT






CỎ LẾT

Cây thảo hằng năm, thân không lông, đốm trắng
Lá có phiến nhỏ, hình bầu dục thuôn
Hoa nhỏ, mọc thành xim co nơi nách lá
Quả bế, mùi thơm, có tác dụng trục giun.

BXP

Sưu tập

Cỏ lết - Gisekia pharnaceoides, chi Gisekia, Họ Aizoaceae – họ phiên hạnh, hoa đá, Bộ Caryophyllales bộ Cẩm chướng

Mô tả: Cây thảo hằng năm, toàn thân không lông, có đốm trắng, phân nhánh nhiều, rễ trụ phát triển. Lá có phiến nhỏ, hình bầu dục thuôn, mập, gân phụ không rõ, có đốm trắng. Hoa nhỏ mọc thành xim co ở nách lá, nhị 5-15, có chỉ nhị phủ ở gốc; bầu do 5 lá noãn rời. Quả bế 5, có lông thưa; hạt nhỏ hình thận.
Nơi mọc: Ở nước ta, thường gặp trên cát dọc bờ biển.
Công dụng: Có mùi thơm; có tác dụng nhuận tràng, trục giun.

HỌ AMARANTHACEAE - RAU DỀN RAU RỆU
972- CỎ MAO VĨ ĐỎ







CỎ MAO VĨ ĐỎ

Em Ba bông hay Cỏ mao vĩ đỏ
Thân mọc trườn, rễ từ các mấu, có lông
Hoa hình trụ, mầu trắng, xếp thành bông
Chỉ mới được dùng trị khô da, thiếu máu.

BXP

Sưu tập

Ba bông, Cỏ mao vĩ đỏ - Aerva sanguinolenta, chi Aerva, họ Amaranthaceae - Rau dền, Bộ Caryophyllales - Cẩm chướng

Mô tả: Ba bông, Cỏ mao vĩ đỏ: Cây thảo có thân và nhánh yếu, mọc trườn và đâm rễ ở các mấu, đứng hoặc mọc leo, có lông, nhất là ở phía trên. Lá dài 2-3cm, có cuống, có lông dày ở mặt dưới. Hoa trắng thành bông dày, hình trứng hay thuôn, rồi hình trụ, có lông nhung, không cuống, có bông phía ngọn xếp 2-5 (thường là 3) cái thành chuỳ ngắn. Hoa nhỏ; 5 nhị xen với 4-5 nhị lép. Quả bố mỏng, mở không đều, chứa một hạt đen bóng.
Mùa hoa tháng 12-2. Quả tháng 4.
Nơi mọc: Loài cây cổ nhiệt đới, mọc hoang nơi khô hay ẩm dưới tán cây rừng từ Lai Châu đến Lâm Ðồng, Ðồng Nai.
Công dụng: Chỉ mới được dùng trong dân gian làm thuốc bổ huyết, chữa người bị khô da, thiếu máu và trị phù thũng. Ở Lào dùng làm thuốc nhuận tràng.

973- CỎ XƯỚC BÔNG ĐỎ







CỎ XƯỚC BÔNG ĐỎ

Em là Cỏ xước-Đơn đỏ ngọn
Lông nhám trắng, thân mịn, lá hình thoi
Bông mầu đỏ, dày đặc từng ba cái thôi
Dùng thông dụng - thường nhầm cùng Ngưu tất.

BXP

Sưu tập

Cỏ xước bông đỏ, Cỏ cước dài - Cyathula prostrata, chi Achyranthes, họ Amaranthaceae - Rau dền, Bộ Caryophyllales - Cẩm chướng

Mô tả: Cỏ xước bông đỏ, Ðơn đỏ ngọn, Cỏ cước dài: Cỏ mọc trải ra, phân nhánh, tỏa rộng rồi mọc đứng. Thân mịn, có lông nhám trắng. Lá hình thoi hay ngọn giáo, mọc đối gần như không cuống, dài 2-4cm, rộng 1-2cm, có lông áp sát ở cả hai mặt. Hoa xếp từng nhóm 3 cái một, thành bông màu đỏ dày đặc, nhất là ở phía ngọn. Quả bế chứa 1 hạt.
Nơi mọc: Ở nước ta cây mọc phổ biến ở vườn ven rừng nơi đất ráo tại nhiều địa phương.
Công dụng: Rễ được sử dụng như rễ Cỏ xước và Ngưu tất dùng sắc nước uống trị thấp khớp. Có khi người ta ngâm rượu uống để trị bệnh về khớp. Việc sử dụng cũng khá phổ biến, nên có người nhầm nó với Ngưu tất, do cuống bông màu đỏ.

974- CỎ XƯỚC







CỎ XƯỚC

Em Cỏ xước hay Nam ngưu tất
Cây thảo sống hằng năm, rễ nhỏ, cong queo
Mép lá lượn sóng, hoa xếp thành bông, nhiều
Chữa cảm, lỵ, điều kinh và thấp khớp.

BXP

Sưu tập

Cỏ xước, Nam ngưu tất - Achyranthes aspera, chi Achyranthes, họ Amaranthaceae - Rau dền, Bộ Caryophyllales - Cẩm chướng

Mô tả: Cỏ xước, Nam ngưu tất: Cây thảo sống hằng năm hay hai năm. Rễ nhỏ, cong queo, bé dần từ cổ rễ đến chóp rễ. Lá mọc đối, mép lượn sóng. Hoa nhiều, mọc thành bông dài 20-30cm ở ngọn cây. Quả nang, có lá bắc tồn tại thành gai nhọn. Hạt hình trứng dài.
Ra hoa vào mùa hè.
Nơi mọc: Loài liên nhiệt đới, mọc hoang khắp nơi trên các bãi cỏ, ven đường đi, bờ bụi. Cũng được trồng bằng hạt.
Công dụng: Ngọn và lá non vò kỹ, thái nhỏ, chần qua nước sôi, có thể xào hay nấu canh. Còn rễ cây và các bộ phận khác được dùng trị: Cảm mạo; Sốt rét, lỵ; Viêm màng tai, quai bị; Thấp khớp tạng khớp; Viêm thận phù thũng; đái dắt, đái buốt; Ðau bụng kinh, kinh nguyệt không đều; Ðòn ngã tổn thương.

975- NGƯU TẤT
http://www.cnseed.org/wp-content/uploads/Achyranthes%20bidentata%20seed.jpg" border="0" alt=""/>




NGƯU TẤT

Thân 4 cạnh, phình lên từ các đốt
Rễ trụ dài, mép lá lượn, không lông
Mép lượn sóng, cụm hoa bông mầu trắng
Cây nhập trồng, chữa nhiều bệnh hanh thông.

BXP

Sưu tập

Ngưu tất - Achyranthes bidentata, chi Achyranthes, họ Amaranthaceae - Rau dền, Bộ Caryophyllales - Cẩm chướng

Mô tả: Cây thảo sống nhiều năm. Rễ củ hình trụ dài. Thân có 4 cạnh, phình lên ở các đốt. Lá mọc đối, hình trái xoan bầu dục, nhọn hai đầu, mép lượn sóng, có lông thưa hay không lông; gân phụ 5-7 cặp; cuống ngắn. Cụm hoa hình bông mọc ở ngọn thân hoặc đầu cành; hoa ở nách những lá bắc. Quả bế hình bầu dục, chứa một hạt hình trụ.
Hoa tháng 5-9, quả tháng 10-11.
Nơi mọc: Cây nhập, trồng được cả ở núi cao lẫn đồng bằng. Thu hái vào mùa đông xuân, phơi tái rồi ủ đến khi nhăn da (6-7 ngày), xông diêm sinh, sấy khô.
Công dụng: Vị đắng, chua mặn, tính bình, dùng chữa thấp khớp, đau lưng, bế kinh, kinh đau, huyết áp cao, bệnh tăng cholesterol máu, đái buốt ra máu, đẻ khó hoặc nhau thai không ra, sau đẻ ứ huyết, chấn thương tụ máu, viêm họng.