Chuyện tình Đồi thông hai mộ

Đinh Lăng thuộc dòng máu anh hùng do khí thiêng của núi rừng cao cả kết – tinh lại, thiên tư thông minh lỗi lạc, mồ côi song thân từ bé. Sẩy cha còn chú . Thờ chú như cha, ham học ghét chơi, ưa thích tự do khoáng đãng, oán hờn giam hãm tối tăm. Chú mến tài, quyết cho cháu theo đòi học tập đến bờ đến bến. Năm Lăng mười tám tuổi ông chú chiều theo ý cháu nhờ người môi giới hỏi Mỵ Dung cho Lăng làm vợ.
 
Mỵ Dung dòng họ Quách vốn nổi danh một đóa hoa hãn hữu quốc sắc thiên hương của đồi cao suối bạc, sinh quán tại (trại trong) cách (trại mít) sinh quán của Lăng một quả đồi thấp rộng giồng toàn (sắn dây) quý giá , gia đình phong phú Dung được miệt mài đèn sách mấy năm. Từ giã học đường năm mười bảy tuổi, Dung ở nhà săn sóc việc tằm tơ canh cửi. Đẹp người đẹp nết xa gần tin đi mối lại. Duyên kim cải dập dìu lá thắm .
 
Sự thật nàng Mỵ Dung con nhà băng tuyết, nền nếp phỉ phong nàng chẳng ưa gì thói tình trăng hoa , trên dâu trong bộc công ơn cù lao dưỡng dục nàng coi tựa núi Hoàng sông Thao.
 
Chín chữ cù lao in dạ sắt
Trăm năm sơn hải tạc lòng son
 
Nàng công nhận lẽ phải là việc hôn nhân của nàng, nên chăng thì cũng tại lòng mẹ cha (phụ mẫu chi mạnh môi trước chi ngôn) tự do kết hôn khi song thân tại đường là rất nên trái đạo. Nàng không muốn thế, nàng chỉ muốn việc hôn nhân quan trọng, ảnh hưởng mật thiết đến hạnh phúc chung thân của nàng theo công lý nhân quyền, được cha mẹ cho phép nàng tỏ bày tâm sự, ít điều ngang trái, nàng phục tùng lệnh trên cho tròn đạo hiếu là việc dĩ nhiên hoàn mỹ. Trái lại nếu trăm đường ép uổng, vạn sự dở dang, việc nhân duyên của nàng chung thân khổ nhục chỉ vì hủ tục ép duyên chi phối thì nàng công phẫn phản đối đến cùng…
 
Nàng nghĩ rằng cổ tục của bao đời truyền lại không phải điều gì cũng nhất nhất phải tuân theo. Thuần phong mỹ tục, đã đem lại nhiều kết quả đẹp tươi hùng mạnh thì cần giữ lấy, còn trái đạo bất công không hợp với trình độ tiến hóa cùa nhân loại thì hủy bỏ đi sớm ngày nào hay ngày ấy.
 
Từ ngày nàng Dung khôn lớn đã được mắt thấy tai nghe biết bao cảnh tượng thương tâm của di họa ép duyên gán phận do hủ tục cổ truyền gây nên, trước vực thẳm hang sâu nàng cần lùi bước để tự mình phản đối cổ hủ và cương quyết bài trừ tục lệ bất công. Đã nhiều lần nàng suy trước tính sau, rồi mình lại tự hỏi mình. Tại sao song thân mình lại quá mê tín ấn định duyên nàng quá sớm, mới lọt lòng mẹ đã thành đạo vợ chồng?.. Tới tuổi trưởng thành nàng nhận thức rõ ràng.
 
Người vị hôn phu do quyền cha mẹ sở định hoàn toàn hư hỏng cả tài lẫn hạnh, nàng kêu xin, đủ điều từ chối. Nhưng từ chối sao được cổ tục thiêng liêng, quyền trên không hỏi trái, còn người mà nàng sở vọng được lấy làm chồng sự thật, chưa hề sớm đào tối mận, chưa hề vượt quyền sinh dưỡng cùng người yêu thề nguyện trăm năm. Cửa khổng sân trình, cùng thầy cùng lớp mấy năm lui tới học đường, hai tâm hồn Lăng Dung, đã âm thầm thấu hiểu lẫn nhau và ước ao tin tưởng ở tương lai hạnh phúc. Đinh Quach đẹp duyên , người ý trung nhân của Dung tức Đinh Lăng. Tài đức vẹn toàn mối manh đủ lễ đến hỏi xin nàng làm vợ thì ác thay!..
 
Tại sao?.. (nàng tăng phần công phẫn đặt trăm dấu hỏi) tại sao song thân nàng không cần một lời hỏi han đến cùng cho phép nàng tỏ bày ý kiến, xem nàng bằng lòng mọi nhẽ hay từ chối vì sao?.. Song thân nàng không cần đếm xỉa đến duyên phận nàng, chỉ biết ích mình , tự hào giữ tròn lời hứa cũ, không suy tính đủ đường không nhận sét đâu là lẽ phải, nhất nhất từ chối và hoàn toàn bác lời cầu hôn của Đinh Lăng. Đứng trước cảnh éo le cay nghiệt đó, nàng không chịu sao nổi nông nỗi tủi hờn.
 
Ôm hủ tục cổ truyền. Ông thân phụ nàng Dung nhất định từ chối sở ước của Lăng mặc dầu đã mấy lần ông chú, dưỡng phụ thân mến của Lăng tự mình thân chinh đến tận nơi khẩn khoản cầu hôn cho cháu. Phụ thân nàng Dung viện lẽ đã đính ước việc hôn nhân của nàng với người khác ngay từ ngày mới đẻ dung rồi, ông sinh gái, một bạn đồng hương sinh trai. Hai nhà thỏa thuận khết giao cho hai trẻ sau này bách niên hòa hợp. Quyền mẹ cha (( đặt đâu con ngồi đấy )). Tại gia tòng phụ con trái lời cha không sao tha thứ được.
 
Đời chuyên chế óc độc tài, lòng ích kỷ nghiêm đường của cha mẹ Dung vì quá mê tín dị đoan đã thành nhẫn tâm phá hoại tương lai hạnh phúc của con mình. Hiếu nghĩa đủ đường hóa đoạn trường chìm đắm.
 
Để phá tan xiềng xích bất công, để phản kháng sức mạnh bạo tàn, cam đành một thân chịu khổ.  Ngậm thở ngùi than để trăm ngàn người khác được hân hoan đi trên đương phẳng, tránh vũng sa lầy, chôn vùi tự do công lý. Dung cương quyết thề sống thác với tình yêu chân chính, không chịu phục tùng ép duyên.
 
Thất vọng tình không liều nản chí
Thất vọng tình không phí tuổi xuân
 
Lăng xin chú xuất dương du học, tin tưởng ở tấm tình thiết thạch của Dung. Lăng ra đi lập thân oanh liệt để hy vọng ngày tươi sáng. Gia nghiêm nàng Dung giác ngộ, chàng với nàng thỏa mộng yêu đương.

Mỵ Dung được tin Đinh Lăng sửa soạn ra đi, gánh tang bồng thỏa chí nam nhi, nợ hồ thỉ báo đền non nước. Nàng trốn nhà lên đồi thông cùng chàng tiễn biệt, cùng chàng đoan tơ kết tóc.
 
Kiên – tiết thử thân nguyên tự hứa
Trinh tâm hà nhật cảm khinh phao .
 
Lần đầu tiên mà thảm thay!.. Cũng là lần cuối chót, hai tâm hồn trong trắng, biết bao phẫn uất vì chế độ gia đình quá đỗi bất công. Nhất quyết cùng nhau hẹn ước trăm năm, cùng với trời cao rừng thẳm với suối bạc non xanh, non thề suối hẹn, non dù mòn suối dù cạn, tình không cạn nghĩa không mòn, cùng xây tròn hạnh phúc. Cùng nguyện sinh tử giữ đồng.
 
Dù như sông cạn đá mòn
Còn non còn nước vẫn còn thề xưa
 
Nhân định thắng thiên tuy có nhưng vẫn là sự rất hiếm của trần gian. Trâm gãy bình tan tình duyên dang dở, hình như từ cổ chí kim, đã thành trò đùa ích kỷ của trẻ tạo tinh quái ỡm ờ. Cứ theo đuổi phần đông đời tài hoa mà gieo họa!..
Chàng ra đi, đi mãi không về. Chín thu ròng rã, nàng Dung ở nhà chống đỡ đủ nông nỗi đau thương oán hận. Để cố gắng đợi chờ người tri kỷ.
 
Sầu chia ly chưa cạn, mộng đoàn tụ đã tan. Cánh bèo mặt bể, hạt bụi đầu non. Hoa xuân chưa nở đã tàn. Hận Kim Lang Kiều Nương chung đành một kiếp.
 
…Đâu còn sống lại trong mơ
Đâu còn sống lại bên bờ suối yêu
Buồng the sầu sớm hương chiều
Khóc thầm biết có bao nhiêu lệ rồi
 
…Tương giang trúc khuyết thành ban cổ
Kỷ quốc thành băng đới khốc thanh.
 
Phút cuối cùng rút cục vẫn là nạn nhân điêu đứng của hủ tục tảo hôn của cường quyền duyên ép. Uổng công cúc dục, thiệt đời mộng thơ , nàng hy sinh tự sát để khỏi hy vọng không hẳn là tẩy trừ một áp bức thiên tư truyền thống, một lệ tục là hại giống nòi. Trao thân nàng đã tự hẹn thủ tiết đến cùng, thì không có ngày nào dám khinh bỏ tấm lòng trinh . Nêu cao tấm gương tín nghĩa kiên trinh hiếm có.
 
Cái chết của nàng tuy tự nàng mua lấy, nàng chẳng còn oán trách được ai. Nhưng so với đức hạnh ấy, với tài sắc ấy lại lâm vào hoàn cảnh lỗi thời ấy. Người cầm bút thuật truyện nàng đến đoạn này cũng không khỏi bùi ngùi thương vay tiếc mướn.
 
Nguyệt lão khéo đa doan
Xe duyên dở duyên dang
Thuyền tình về bể ái
Khách tình hận tình mang
Lá thắm trôi dòng lệ
Chỉ hồng buộc hoa tang .
Phượng với loan đôi ngả
Én cùng nhạn bắc nam …
Phải chăng tu là phúc
Mà tình ấy dây oan !…
 
Tác giả đồng ý với chủ động nạn nhân Mỵ Dung không tán thành lý thuyết tự do kết hôn do toàn quyền sở ý, của nam nữ thanh niên tự định đoạt lấy. Tuổi thiếu niên đầy nông nổi, ít từng trải, xét mình xét người định việc rất có thể lầm lỗi.
 
Hơn nữa tác giả vẫn đồng ý với cô nàng Mỵ Dung bạc phận, rất tán thành chủ trương bài trừ thói tảo hôn bất hợp pháp và bài trừ tục lệ cưỡng bách ép duyên vô nhân đạo. Quyền (( định đặt đâu con ngồi đấy )) của cha mẹ đem áp dụng vào việc hôn thú của con bắt con phải nhất nhất tuân theo sở ý của riêng mình là điều thiếu luật công bình, thiếu tình nhân đạo.
 
Vậy ((tham cố suy tân dung hòa kim cổ)) điều phải nên theo lẽ hay giữ lại, tục dở bỏ đi cải cách thêm vào. Điều hòa hợp lý, cứ gì hôn lễ vạn sự đều nên. Theo thiển ý của tác giả, thì dù trạng thái nào, trường hợp nào. Mặc dầu có ít nhiều uẩn khúc hay không việc hôn nhân muốn được công bằng và hợp lý. Cần phải có sự điều hòa nguyện vọng chính đáng của con với chủ trương sáng suốt và độ lượng khoan hồng của cha mẹ, hoặc các vị có đặc quyền và trọng trách thay mặt.
 
Thêm vào thiển ý của tác giả trên đây, xin trích lời phê bình rất chí lý của cụ Cử Mai Khê Ngô Thúc Dịch để mong giúp ích cho những ai muốn hưởng duyên ưa phân đẹp ((tuy những sự ép duyên gán phận của cổ tục ngày xưa)) lúc này hơn lúc nào hết vẫn không có thể lượng thứ được mà người con phải có quyền, đề tự kén chọn lấy người bạn trao sương gửi thịt, nhưng thể nào cũng phải giữ mình không vượt ra ngoài vòng lễ nghĩa. Nếu chưa có phụ mẫu chi mạnh, môi trước chi ngôn mà đã làm những việc ((toàn huyệt du tường)) thì dù sau có trinh tuyết đến đâu cũng không thể đem cái hay sau mà chuộc lại cái dở trước được.

Trích dẫn :

Lời cụ Cử Mai Khê  

Trẻ tạo cơ cầu , trò đời dâu bể , trí cả chưa thành tình duyên vẫn lỡ . Lăng quay về mộng vỡ tình tan , thương người mệnh bạc trọng lời nguyền xưa , không nản trí không ngã lòng . Lăng lại hăng hái lên đường vì non sông bổn phận .
 
Tấm lòng hứa quốc đã từ lâu
Son sắt một niềm vững trước sau .
Nợ nước đinh ninh vai gánh nặng
Tình nhà nguyện ước óc in sâu
Noi gương trung hiếu theo Trần tướng
Chẳng nợ công danh học Phạm Hầu
Đáo để phong trần không lệ lụy
Thân này quan trọng có quên đâu
 
Dung đã chết vì Lăng . Dung thừa can đảm , Lăng phải thán phục . Lăng phải ăn năn , nhưng Lăng chưa thể chết theo Dung để tực hiện lời nguyền theo nghĩa hẹp được . Nặng gánh giang sơn nợ nước chưa song tình nhà đâu kể . Cái chết của Lăng còn phải dùng vào nhiều nhiệm vụ quan trọng . Nhiều ý nghĩa – đích đáng , nhiều vọng tưởng cao xa hơn , thế thì ngoài cái chết để trọn tình (( đồng sinh – đồng tử )) Lăng còn phương cách gì để đền bù xứng đáng với tấm lòng thiết thạch của Dung .
 
Phu tế tình – thâm phi bạc mệnh
Cương – thường nghĩa trọng cố thân khinh
Rỏ dòng lệ máu , thổ lộ tâm can .
Biết bao đoạn thảm tình thương ,
Bên mồ lăng kể nỗi oan nát lòng !..
Ái quốc chung tình bất phụ danh
Sinh đã vinh hề tử đã vinh
 
Về địa thế đồi thông , lão nhân cho tôi biết . Từ ngày cụ mới trưởng thành , cảnh cũ đã sẵn sàng. Như thế sau ngày anh chàng ĐINH LĂNG và cô nàng QUÁCH MỴ DUNG chia tay nhau ở đồi thông vào một ngày thu mưa gió. Chàng ra đi theo chí tang bồng, nàng ở lại tầm tơ canh cửi thủ tiết chờ chàng. ở nước nhật bản xa xôi chàng ngày đem dùi mài khinh sử, mong ngày thành danh trở lại quê xưa để cùng người yêu làm trọn lời thề tròn nghĩa phu thê . nhưng oái oăm thay . nàng THIÊN HƯƠNG con gái độc nhất của một gia đình đài các bên nước nhật học cùng trường cùng lớp đem lòng yêu chàng. Không được chàng đáp lại , nàng thất vọng nên đã lấy dao đâm cổ kết liễu đời mình, sau khi tìm chứng cớ tòa án NHẬT khép chàng vào tội làm cho THIÊN HƯƠNG thất vọng quên sinh nên chàng bị sử mười năm tù ngục . Ngồi trong ngục tối chàng lại nghĩ về MỴ DUNG đang ngày đêm chờ chàng nơi cố hương…
 
Thảm thay đời ngục ngày dài
Anh hùng ứa lệ nhớ người tình xưa
Nhớ MỴ DUNG ngày mưa thu trước
Tiễn đưa nhau hẹn ước những gì
Giờ đây nào có hiểu chi
Vẫn yên trí đợi ngày kia anh về
Anh về đâu nữa quê hương cũ
Mà em chờ cho lỡ tuổi thơ
Đời tù chôn chết đời mơ
Chôn theo hết cả đợi chờ ước mong !..  

TÙNG GIANG – VŨ ĐÌNH TRUNG