TÌNH YÊU CÂY CỎ

Trích dẫn :

LỜI ĐẦU TÂM SỰ

Tôi chỉ là một nông dân, quanh năm làm bạn với bùn sâu rơm cỏ, cả đời chỉ quẩn quanh bên lũy tre làng, tai nghễnh ngãng, giao tiếp vịt gà nên kiến thức ít ỏi, hiểu biết cuộc sống rất hạn hẹp. Thân bệnh, con đông, đói nghèo cơ cực, nhưng nỗi khát học luôn cháy bỏng trong tôi.
Cuối năm 2009, được người thân giúp đỡ, tôi biết sử dụng vi tính. Đầu năm 2011, vào diễn đàn thơ, với chút ít kiến thức thực vật học dở dang ở trường Trung cấp Lâm nghiệp, lập trang Sưu tập hoa, thực hiện ước mơ thời trẻ.
Thời gian đầu, kiến thức ít, tôi sưu tập ngẫu hứng từ ngọn, nghĩa là vớ được cây nào thì lần tìm họ bộ của nó. Sau được khoảng 400 loài, tích lũy kiến thức, dựa vào Wikipedia, tôi sưu tập từ gốc, nghĩa là theo hệ thống phân loại, từ Ngành, Lớp, Bộ, Họ, Chi, Loài. Tôi đã hoàn thành sưu tập 57 Bộ của Ngành Thực vật có hoa, chủ yếu là các cây thuốc có ở Việt nam, sưu tập chưa có hệ thống. Nay tôi lập Blog này, chuyên đề về cây cỏ, dựa vào Bộ sưu tập cũ, tổng hợp, hệ thống lại, bổ xung, vươn ra hệ sinh thái toàn cầu.
Một bài sưu tập trước đây gồm : Ảnh hoa, thơ về hoa, tên Việt và tên khoa học chỉ rõ vị trí chính xác của hoa trong HTPL, mô tả. Nay sưu tập vươn ra hệ sinh thái toàn cầu, với số lượng lớn thì không thể làm thơ, chỉ xen kẽ những bài thơ cũ, giúp cho người đọc bớt khô khan.
Tôi không phải nhà khoa học hay cán bộ chuyên ngành, sưu tập của tôi chỉ để vui chút tuổi già, nhưng vì lòng khát học và muốn mở mang tri thức nên tôi làm việc trên tinh thần khoa học nghiêm túc, nghĩa là luôn vươn tới độ chính xác cao.
Sau 10 năm đam mê sưu tập cây cỏ, chim, côn trùng, tích lũy được nhiều kiến thức và kinh nghiệm, giúp tôi xác định được chính xác nhiều loài cây trong nguồn tư liệu phong phú trên mạng.
Tôi sưu tập dựa chủ yếu vào Wikipedia với HTPLTV APG III phiên bản rút gọn, vươn ra hệ sinh thái toàn cầu, phần mô tả dựa trang “cây thuốc 24h”, ảnh trên mạng.
Tôi sắp tròn tuổi 83, sức yếu, quĩ thời gian không còn nhiều, chỉ là một nông dân, sưu tập để vui chút tuổi già, nếu dở dang thì cũng thuận thế vô thường.
Bùi Xuân Phượng 22/4/2020 

Trích dẫn :

MỞ ĐẦU
VÀI NÉT KHÁI QUÁT VỀ PHÂN LOẠI THỰC VẬT

Tổ tiên của thực vật là Trùng roi. Trùng roi là một nhóm nhiều ngành, tổ tiên chung của sinh vật. Cơ thể gồm một khối nguyên sinh, nhân, diệp lục và một số chất sắc khác. Roi là phần kéo dài của chất nguyên sinh, gốc có thể sinh roi và hạt mầu đỏ gọi là nhãn điểm - tác dụng hướng cơ thể đến chỗ ánh sáng. Trùng roi giống động vật ở chỗ nó có thể di chuyển bơi được trong nước nhờ hai roi, giống thực vật ở chỗ có diệp lục có thể tự dưỡng, sinh sản vô tính bằng cách nhân đôi theo chiều dọc.
Người ta phân thực vật ra hai loại:
Thực vật bậc thấp gồm: Trùng roi, Vi khuẩn, Tảo, Niêm thực vật, Nấm và Địa y.
Thực vật bậc cao gồm: Đài thực vật (Rêu), Quyết thực vật (Thạch tùng, Mộc tặc, Dương xỉ), Thực vật có hạt (Tuế, Bạch quả, Dây gắm, Thông và Ngành Thực vật hạt kín hay thực vật có hoa).
Ngành Thực vật hạt kín gồm 8 nhóm, nhóm đầu tiên chỉ có một loàiAmborella trichopoda, nhưng nhờ phân tích ADN, người ta thấy nó không giống với bất cứ loài cây nào nên không thể xếp nó vào Họ, Bộ nào khác mà phải xếp nó vào một Bộ riêng của chính nó: bộ Amborellales. (Tương tự như Bạch quả của ngành Hạt trần)

Trích dẫn :

TỔNG QUAN VỀ THỰC VẬT HẠT KÍN

Thực vật có hoa hay còn gọi là thực vật hạt kín, là một trong hai nhómthực vật có hạt (Spermatophyte): Hạt trần và Hạt kín.
1- Thực vật hạt trần: noãn không được bao phủ khi thụ phấn và các hạt không ở trong quả thực thụ, mặc dù thỉnh thoảng người ta vẫn thấy ở chúng các cơ cấu nhiều cùi thịt che phủ hạt
2- Thực vật hạt kín: Hạt nằm trong quả thực thụ, chúng chứa các cơ quan sinh sản trong một cấu trúc được gọi làhoa;noãn được bao phủ bởilá noãn, nó sẽ dẫn tới sự hình thành quả.
Hiện còn 8 nhóm thực vật hạt kín còn sinh tồn:
1- Amborella – 1 loài cây bụi duy nhất (không có tên VN) ở New Caledonia
2- Nymphaeales - bộ Súng: khoảng 80 loài - súng và Hydatellaceae
3- Austrobaileyales - bộ Mộc lan dây: khoảng 100 loài
4- Chloranthales - bộ Hoa sói: có vài chục loài cây có hương thơm
5- Ceratophyllum - Bộ Ceratophyllales Rong đuôi chó: khoảng 6 loài thực vật thủy sinh
6- magnoliids - Phân lớp Mộc lan (Magnoliidae): khoảng 9.000 loài, với đặc trưng hoa có các đặc điểm là bội số của 3, phấn hoa có một lỗ, và thông thường các lá có gân phân nhánh
7- eudicots - Thực vật hai lá mầm thật sự: khoảng 175.000 loài, với đặc trưng hoa có các đặc điểm là bội số của 4 hay 5, phấn hoa có 3 lỗ, và thông thường các lá có gân phân nhánh
8- monocots - Thực vật một lá mầm: khoảng 70.000 loài, với đặc trưng hoa có các đặc điểm là bội số của 3, một lá mầm, phấn hoa có một lỗ, và thông thường các lá có gân song song
Sự đa dạng của thực vật có hoa
Người ta ước tính thực vật có hoa có khoảng 250.000-400.000 loài
Các họ thực vật có hoa đa dạng nhất, theo trật tự số lượng loài, là:
Asteraceae (họ Cúc):23.600 loài(Thực vật hai lá mầm)
Orchidaceae (họ Lan): 21.950 loài hoặc nhiều hơn (Thực vật một lá mầm)
Fabaceae (họ Đậu): 19.400 loài (Thực vật hai lá mầm)
Rubiaceae (họ Thiến thảo hay Cà phê): 13.183 loài (Thực vật hai lá mầm)
Poaceae (họ Hòa thảo, họ Cỏ, họ Lúa): 10.035 loài (Thực vật hai lá mầm)
Lamiaceae (họ Hoa môi): 7.173 loài (Thực vật hai lá mầm)
Euphorbiaceae (họ Đại kích hay họ Thầu dầu): 5.735 loài (Thực vật hai lá mầm)
Cyperaceae Họ Cói 4.350 loài (Thực vật một lá mầm)
Malvaceae (họ Cẩm quỳ): 4.300 loài (Thực vật hai lá mầm)
Araceae (họ Chân bê, Ráy): 4.025 loài (Thực vật một lá mầm)
Giới tính thực vật
Tính chất đặc trưng của thực vật hạt kín là hoa. Hoa là cơ quan sinh sản của thực vật có hoa. . Bộ phận "đực" là các nhị hoa hay bộ nhị, nó tạo ra phấn hoa (các bào tử đực) trong các bao phấn. Bộ phận "cái" là lá noãn hay bộ nhụy, nó chứa các giao tử cái và là nơi để sự thụ phấn diễn ra.
Tầm quan trọng kinh tế
Thực vật có hoa cung cấp một tỷ lệ lớn các nguồn thực phẩm cho con người, có thể là trực tiếp hay gián tiếp qua thức ăn cho gia súc, gia cầm.
+ Quan trọng nhất là Họ Hòa thảo (Poaceae), cung cấp phần lớn các loại lương thực như lúa, ngô, lúa mì, lúa mạch, kê, yến mạch, lúa mạch đen, mía, lúa miến,
+ Thứ hai là Họ Đậu (Fabaceae)
+ Các họ quan trọng khác là: họ Cà (Solanaceae) với khoai tây, cà chua và hạt tiêu, họ Bầu bí (Cucurbitaceae) với bầu, bí, dưa hấu, dưa chuột, họ Cải (Brassicaceae), với mù tạc, cải bắp, và họ Hoa tán (Apiaceae). Nhiều loại quả có từ họ Cam (Rutaceae), họ Hoa hồng (Rosaceae) như táo, đào, mơ, mận v.v.
Các hệ thống phân loại chính: APG (1998), APG II (2003) và APG III (2009), Cronquist (1981), Dahlgren, Thorne (1992). Trong Sưu tập tôi dựa cơ bản vào Hệ thống APG III (2009), có tham khảo thêm hệ thống Cronquist, Dahlgren và Thorne (1992).

Trích dẫn :

DANH MỤC CÁC BỘ sưu tập

nhánh 1 angiospermae
1- Bộ Đơn loài Amborellales
2- Bộ Súng Nymphaeales
3- Bộ Austrobaileyales Mộc lan dây
4- Bộ Chloranthales Hoa sói
nhánh 2 magnoliids
5- Bộ Canellales Bạch quế bì
6- Bộ Laurales Long não, Nguyệt quế.
7- Bộ Magnoliales Mộc lan.
8- Bộ Piperales Hồ tiêu.
nhánh 3 monocots
9- Bộ Acorales Xương bồ.
10- Bộ Alismatales Trạch tả.
11- Bộ Asparagales Măng tây hay Thiên môn đông.
12- Bộ Dioscoreales Củ nâu.
13- Bộ Liliales Loa kèn, bộ Hành.
14- Bộ Pandanales Dứa dại hay Dứa gai.
15- Bộ Petrosaviales Vô diệp liên.
Nhánh 4 Commelinids
họ Đa tu thảo Dasypogonaceae APG IV đặt trong Bộ Cau
16- Bộ Arecales Cau
17- Bộ Commelinales Thài lài.
18- Bộ Poales Hòa thảo, bộ Cỏ hoặc bộ Lúa.
19- Bộ Zingiberales Bộ Gừng.
20- Bộ Ceratophyllales Rong đuôi chó.
nhánh 5 eudicots
21- Bộ Buxales Bộ Hoàng dương.
22- Bộ Proteales Bộ Quắn hoa.
23- Bộ Ranunculales Bộ Mao lương.
24- Bộ Trochodendrales Bộ Côn lan.
25- Bộ Thanh phong Sabiales
Nhánh 6 core eudicots
26- Bộ Dilleniales Sổ
27- Bộ Gunnerales Bộ Dương nhị tiên
28- Bộ Saxifragales Bộ Tai hùm.
nhánh 7 rosids
29- Bộ Vitales bộ Nho
Nhánh 8 Fabidae (eurosids I)
30- Bộ Celastrales Bộ Dây gối.
31- Bộ Cucurbitales Bộ Bầu bí.
32- Bộ Fabales- Bộ Đậu.
33- Bộ Fagales Bộ Cử, Bộ Dẻ hay Bộ Sồi
34- Bộ Malpighiales Bộ Sơ ri.
35- Bộ Oxalidales Bộ Chua me đất.
36- Bộ Rosales Bộ Hoa hồng.
37- Bộ Zygophyllales Bộ Bá vương hay bộ Tật lê.
nhánh 9 Malvidae (eurosids II)
38- Bộ BrassicalesBộ Cải.
39- Bộ Crossosomatales Bộ Toại thể mộc.
40- Bộ Geraniales Bộ Mỏ hạc.
41- Bộ Huerteales. St new
42- Bộ Malvales Bộ Cẩm quỳ hay bộ Bông.
43- Bộ Myrtales Bộ Đào kim nương hay bộ Sim.
44- Bộ Picramniales. St new
45- Bộ Sapindales Bộ Bồ hòn.
46- Bộ Berberidopsidales St new
47- Bộ Caryophyllales Bộ Cẩm chướng.
48- Bộ Santalales Bộ Đàn hương.
nhánh 10 asterids.
49- Bộ Cornales Bộ Sơn thù du.
50- Bộ Ericales Bộ Thạch nam hay bộ Đỗ quyên.
nhánh 11 lamiids (euasterids I)
51- Bộ Boraginales - Mồ côi, Vòi voi
52- Bộ Trà thù du Icacinales St new
họ Thụ đào, họ Đỏ cọng, họ Trà thù du hoặc họ Mộc thông ta Icacinaceae APG IV đặt trong Bộ Thụ đào hay bộ Trà thù du Icacinales
53- Bộ MetteniusalesSt new
họ Metteniusaceae APG IV đặt trong bộ MetteniusalesSt new
54- Bộ GarryalesGiảo mộc
55- Bộ GentianalesLong đởm
56- Bộ LamialesHoa môi
57- Bộ SolanalesCà
nhánh 12 campanulids (euasterids II)
58- Bộ Apiales Bộ Hoa tán
59- Bộ Aquifoliales Bộ Nhựa ruồi
60- Bộ Asterales Bộ Cúc
61- Bộ Bruniales St new
62- Bộ Dipsacales Bộ Tục đoạn
63- Bộ Escalloniales Bộ Gạc nai
64- Bộ Paracryphiales St new

Sưu tập cũ 57 Bộ, Mới thêm 7 Bộ= 64 Bộ.
(Khát vọng còn sống được 5-6 năm nữa để hoàn thành Bộ sưu tập này)

Trích dẫn :

nhánh 1 angiospermae
1- Bộ Đơn loài Amborellales

B.1- HOA TRICHOPODA Đst

Độc loài của nhóm vẫn tồn sinh
Không mạch đầu tiên đã định hình
Đặc biệt là hoa vòng xoắn ốc
Quá trình tiến hóa giữ tươi xinh

BXP 13.8.2017

Sưu tập :

B.1- Amborella trichopoda, họAmborellaceae

Amborella trichopodalà một loài cây bụi hay cây gỗ nhỏ hiếm, không mạch, mọc dưới tán các tầng thấp. Nó đại diện cho một nhánh của thực vật có hoa đã rẽ nhánh rất sớm (khoảng 130 triệu năm trước) ra khỏi tất cả các loài thực vật có hoa khác hiện còn sinh tồn.
Cây gỗ nhỏ vươn dài với các lá mọc hai tầng không có lá kèm. Lá đơn sắp xếp so le, thường xanh với mép lá có khía răng cưa và hơi gợn, kích thước dài khoảng 8–10 cm. Loài này là đơn tính khác gốc: mỗi hoa sinh ra cả nhị lẫn nhụy, nhưng chỉ có một trong hai kiểu (nhị hay nhụy) phát triển đầy đủ và có khả năng sinh sản tại hoa của mỗi cây, các cấu trúc của phần kia không phát triển đầy đủ. Các hoa nhỏ, kích thước 4–8 mm, mọc thành cụm hoa dạng xim ở đầu cành hay chùm hoa, mỗi hoa với bao hoa gồm các lá đài không phân dị, sắp xếp thành hình xoắn ốc, chứ không phải các vòng xoắn như ở hoa của các loài phát sinh muộn hơn. Quả là quả mọng màu đỏ, chứa một hạt dài 5–8 mm.
Số lượng cá thể của loài này trong tự nhiên đang bị suy giảm mạnh do chăn thả thái quá và mất môi trường sống.

Nguồn : Wikipedia & Internet

Trích dẫn :

2- Bộ Súng Nymphaeales
1- Họ Rong lá ngò Cabombaceae

B.2- VÂY NƯỚC

Hoa tím tươi nhuần lá dạng khiên
Chất nhầy bảo vệ sự bình yên
Sông hồ trôi đổi lưu đời sống
Nhắn gửi người thương chớ có phiền!

BXP 16.8.2017

Sưu tập :

Chi Brasenia :
B.2- Vây nước - Brasenia schreberi Đst

Brasenia là một chi thuộc họ Cabombaceae, gồm một loài, Brasenia schreberi. Nó được phân bố rộng rãi ở Bắc Mỹ, Tây Ấn, Bắc Nam Mỹ (Venezuela, Guyana), Đông Á (Trung Quốc, Nhật Bản, Triều Tiên, Primorye), Úc, Tiểu lục địa Ấn Độ và một phần của châu Phi.
Brasenia schreberi là một loại cây thủy sinh lâu năm với lá nổi, lá peltate và thân rễ. Nó được xác định bởi lá màu xanh lá cây của nó, hoa tím nhỏ nở từ tháng sáu đến tháng chín, và một chất nhầy dày bao gồm tất cả các cơ quan dưới nước, bao gồm dưới đáy lá, thân, và phát triển chồi. Chất nhầy này có thể là một đặc điểm bảo vệ động vật ăn cỏ, có lẽ để ngăn chặn việc chăn thả ốc sên. Nó phát triển trong nước cạn của hồ, sông ngòi và đầm nước ngọt, đặc biệt là nước có nước axit.

Nguồn : Wikipedia & Internet

Trích dẫn :

B.3- RONG LÁ NGÒ

Thủy sinh trôi nổi khắp ao hồ
Em, một loài Rong gọi Lá ngò
Sức sống tiềm tàng phô mãnh liệt
Cho loài cây nước khí cần : O (oxy)

BXP 16.8.2017

Sưu tập :

Chi Cabomba :
B.3- Rong lá ngò - Camboba aquatica Đst

Cây rong lá ngò là một cây thủy sinh phổ biến tồn tại trong hồ có tính axit, ao và sông ở các khu vực Bắc và Nam Mỹ. Sự dễ dàng phát triển và lấn át các cây bản địa khiến cây được coi như cỏ dại có hại ở Úc và các nước khác.
Cây rong lá ngò có sức sống tốt, được trồng phổ biến trong hồ cá và điểm bán lẻ trong nhiều năm qua. Ở điều kiện thích hợp thân cây có thể dễ dàng thích nghi nhanh ở một môi trường mới, ngay cả sau khi được cắt tỉa đáng kể. Nhánh cây sẽ trôi dạt bên dưới bề mặt, với lá hình bầu dục hoặc hình thoi nhỏ cùng với hoa trắng sẽ phát triển. Tuy nhiên, nếu nhiệt độ quá nóng (70-76 độ F là tốt nhất) hoặc không có đủ ánh sáng, cây sẽ kiệt sức một cách nhanh chóng và tăng trưởng chậm.
Cây thích ánh sáng. Độ pH và độ cứng đóng vai trò tối thiểu trong việc phát tirển của cây. Phân bón vi chất dinh dưỡng thúc đẩy cây lớn hơn, tăng trưởng mạnh mẽ hơn. Hạn chế bón phân nitrate có thể làm cây đen hoặc có màu nâu, đặc biệt là dưới ánh sáng rất cao.
Có thể nhân giốngcây rong lá ngò bằng cách ngắt một cành từ cây mẹ và cắm xuống đất.

Nguồn : Wikipedia & Internet

Trích dẫn :

B.4- LA HÁN XANH

Rực rỡ tươi màu La Hán xanh
Tình yêu bể cá vẫn luôn dành
Người chơi thủy cảnh nhiều tâm đắc
Kết mối duyên đời em với anh.

BXP 20.4.2020

Sưu tập :

B.4- La Hán Xanh – Cabomba Caroliniana NEW

La Hán Xanh là một cây thủy sinh phổ biến tồn tại trong hồ có tính axit, ao, và sông ở các khu vực Bắc và Nam Mỹ. Cây đã được phổ biến và có trong hồ cá và điểm bán lẻ trong nhiều năm qua. Sự dễ dàng phát triển và lấn át các cây bản địa khiến cây được coi như cỏ dại có hại ở Úc và các nước khác.
Cây thích ánh sáng. Nó có đặc điểm là lá được chia thành nhiều đoạn hẹp, các phiến lá nổi hình chữ thập, và hoa có màu trắng và vàng ở trung tâm.
Cây La Hán Xanh là một loại cây cắt cắm đẹp được trồng trung cảnh hoặc hậu cảnh, rất đẹp dễ trồng và phát triển nhanh.

Nguồn : Wikipedia & Internet

Trích dẫn :

B.5- RONG LÁ NGÒ ĐỎ

Lộng lẫy phô thân một sắc hồng
Nhìn vào bể cảnh bạn yêu không
Hoa em tím ngắt màu chung thủy
Hiến tặng cho anh sự ấm nồng.

BXP 20.4.2020

Sưu tập :

B.5- Rong lá ngò đỏ - Cabomba furcata NEW

Môi trường sống ban đầu của chúng là các khu vực nhiệt đới của Trung và Nam Mỹ. Ở đó, nó được ưa thích ở khu vực nhiều nắng của sông và hồ chảy chậm. Loại cây thân mỏng manh chủ yếu gây ấn tượng với màu sắc nổi bật. Lá có màu hơi đỏ, khiến chúng có biệt danh là Red Cabomba. Từ đồng nghĩa khoa học của Cabomba furcata là Cabomba piauhyensis.
Cabomba furcata cần nhiều ánh sáng. Nó là một loại cây thủy sinh đẹp, đặc biệt hiệu quả trong các nhóm có nhiều cây. Để cây sinh trưởng và phát triển tối ưu, cây cần nhiều nắng và ánh sáng. Về giá trị nước, cây thích nhiệt độ nước từ 20-28 ° C và giá trị pH từ 4-7. Hơn nữa, các chất dinh dưỡng và nguyên tố vi lượng trong nước có thể đẩy nhanh quá trình tăng trưởng. Nước mềm và CO2 trương nở có lợi cho cây.

Nguồn : Wikipedia & Internet

B.6- BIỆT LIÊN ĐỎ

Lá mọc chìm sâu dưới mặt hồ
Xanh cùng lá đỏ hợp hòa phô
Hoa em giản dị mang màu trắng
Khát vọng yêu thương muốn kết “bồ”.

BXP 20.4.2020

Sưu tập :

Chi Barclaya
B.6- Biệt liên đỏ - Barclaya longifolia NEW

Biệt liên đỏ là loại cây trồng đơn lẻ với vẻ đẹp độc đáo. Barclaya longifolia có nguồn gốc từ những vạt cỏ lớn của Nam Á. Nó thường không phổ biến trong thú chơi thủy sinh ở vùng Bắc Mỹ, nơi mà để có được chúng thường thông qua trao đổi. Tuy nhiên chúng dễ kiếm hơn ở các nơi khác vì chúng được tái tạo trong vườn ươm.
Biệt liên đỏ cơ bản là một loài súng không có lá mọc nổi trên mặt nước. Lá thon dài với màu đỏ và xanh hơi nhăn. Lá đỏ và xanh là 2 dạng lá khác nhau, nhưng lá màu xanh có kích thước hơi lớn hơn. Hoa màu trắng. Cây có khả năng lấy chất dinh dưỡng cần thiết từ nước. Lá cây rất mong manh nên không thể làm thay đổi dòng nước. Điểm dáng chú ý là cây có một thời gian nghỉ ngơi. Có thể phá vỡ tình trạng ngủ đông này bằng cách di chuyển cây đến vị trí khác trong bể.

Nguồn : Wikipedia & Internet