Lê Thánh Tông

Tiêu đề: Lê Thánh Tông Wed 05 Jun 2013, 04:49

Lê Thánh Tông

Lê Thánh Tông 黎聖宗 (20 tháng 7 năm Nhâm Tuất 1442 – 30 tháng 1 năm Đinh Tỵ 1497), huý Lê Tư Thành 黎思誠, còn có huý khác là Lê Hạo 黎灝, là vị vua thứ năm thời Lê sơ và là con thứ 4 của vua Lê Thái Tông và bà tiệp dư Ngô Thị Ngọc Dao. Trong lúc trị vì, ông đã đưa ra nhiều cải cách trong hệ thống quân sự, hành chính, kinh tế, giáo dục và luật pháp. Ông cũng đã mở mang bờ cõi nước Đại Việt bằng cách đánh chiếm thủ đô của nước Chiêm Thành, sát nhập một phần lãnh thổ Chiêm Thành vào Đại Việt; đồng thời có cuộc hành quân về phía Tây đất nước. Ông trị vì từ năm 1460 đến lúc mất, và được nhiều nhà sử học đánh giá là một trong những vị vua tài ba trong lịch sử Việt Nam. Ông cũng được coi là nhà văn hóa và là người coi trọng người hiền tài. Thụy hiệu do vua Lê Hiến Tông đặt là Sùng Thiên Quảng Vận Cao Minh Quang Chính Chí Đức Đại Công Thánh Văn Thần Vũ Đạt Hiếu Thuần Hoàng Đế.

(wikipedia)

Tiêu đề: Thơ chữ Nôm Wed 05 Jun 2013, 04:51

Thơ chữ Nôm

Tiêu đề: Re: Lê Thánh Tông Wed 05 Jun 2013, 04:54

(Lục Ngôn thể)

Ánh chiều rọi vào xóm chài lưới

Lụp xụp bên giang bảy tám nhà,
Trời thâu bóng ác dãi tha la,
Chan chan thuyền đỗ đầu ghềnh liễu,
San sát chài phơi cuối vụng hoa.
Pha khói chim về cây điểm phấn,
Thoáng dòng cá hớp nước tuôn là.
Có người đợi nguyệt chèo khoan gác,
Nước Thương Lương một tiếng ca.

Chú thích:

bóng ác: Kim ô.
tha la: nơi nơi
Pha khói : Đượm khói
cây điểm phấn: Chim đỗ trên cây xa trông trắng như cây điểm phấn.
nước tuôn là: Sắc nước trong sáng trông như lụa là, "là" tức lụa là.
Thương Lương: Khúc ca Nước sông Thương Lương của Khuất Nguyên, vô cùng tao nhã.

Tiêu đề: Re: Lê Thánh Tông Wed 05 Jun 2013, 04:57

(Lục Ngôn thể)

Áp noãn

Trứng ở nhà ai chẳng nồng,
Một hòn hỗn độn nẻo sơ đông.
Ngoài in thái tố mười phân bạc,
Trong nhuộm đan sa một điểm hồng.
Sang, khó, nào ai chẳng đẹp miệng ?
Xưa nay mấy kẻ chất nên chồng ?
Giống lành nỡ để ba đông lạnh,
Sá mượn kim kê ấp lấy tông.

Chú thích:

sơ đông: Lúc mới đông.
ba đông: Ba tháng đông.
kim kê: Gà vàng.

Tiêu đề: Re: Lê Thánh Tông Wed 05 Jun 2013, 05:00

Đáp thơ "Chồng bỏ"

Chàng hỡi hai ta nghĩa đã cân,
Thốt thề chẳng hổ với linh thần.
Trước cùng làm bạn, ngờ lâu họp,
Rày bỗng nghe ai, nỡ kíp phân!
Mây nước, dạ chàng dầu bạc nghĩa,
Cỏ hoa, lòng thiếp hãy còn xuân.
Biết đâu đã dễ đâu hơn nữa,
Mà trọng tân nhân phụ cựu nhân ?

Chú thích:

tân nhân: Người mới.
cựu nhân:Người cũ.

Tiêu đề: Đêm đông dậy sớm Sun 30 Jun 2013, 04:38

Đêm đông dậy sớm

Ví canh thì cũng chửa nên tan,
Sẽ thức, vì chưng xống áo đan.
Góc giậu buồn nghe lau,
Bên tường ngại mảng dế ca đàn.
Cớ chi Cô Dịch khuya lay cửa ?
Mà giục Huyền Minh sớm gác yên.
Quân tử dằn lòng ngơi chút nữa,
Một mai có kẻ ruớc xuân sang.

Chú thích:

Canh: Canh giờ.
Tan :Tàn canh.
Đan : Đơn.
Lau : Thổi địch.
Cô Dịch : Thần núi.
Huyền Minh : Thần mùa đông.

Tiêu đề: Re: Lê Thánh Tông Sun 30 Jun 2013, 04:42

Đại hạn gặp mưa

Đã dư mấy tháng ngày khô khao,
Mừng thấy trời cho một trận rào.
Hoa đượm màu tươi cười hớn hở,
Cá mừng nước ngọt nhảy lao xao.
Trong triều mọi sĩ đều ca vịnh,
Ngoài nội tam nông kẻo ước ao,
Nhuần khắp bốn phương tạo hóa,
Mây tuôn năm thức chín trùng cao.

Chú thích:

Rào : Mưa rào.
Sĩ : Nho sĩ, quan.
nông : Nông dân.
kẻo : Khỏi.

Bốn đầu đề của chùm 4 bài thơ "Đại hạn gặp mưa, Đất khách gặp bạn cũ, Đuốc hoa đêm động phòng, Khi bảng vàng đề tên" nguyên là một bài thơ Đường:

Cửu hạn phùng cam vũ,
Tha hương ngộ cố tri
Động phòng hoa chúc dạ
Kim bảng quải danh thì.

Tiêu đề: Re: Lê Thánh Tông Wed 03 Jul 2013, 04:42

Đất khách gặp bạn cũ

Non nước quê người chỉn lạ lùng,
Rầy mừng gặp bạn phỉ lòng trông.
Duyên này đã thấy kim lan họp,
Thư kẻo còn truyền nhạn cá thông.
Mừng mặt bình yên thơ ngợi trúc
Quen lòng khế khoát chén khuyên thông
Dặm thanh vân bẵng giao tình cũ,
Thẳng trỏ Trường Yên hẹn lại cùng.

Chú thích:

Chỉn : Thật.
kim lan : Nói bạn thân. Kinh Chu dịch chép:
"Nhị nhân đồng tâm, kì lợi đoạn kim", (hai người đồng tâm, sự sắc bén có thể chặt được loài kim).
"Đồng tâm chi ngôn, kì xú như lan", (lời nói bạn đồng tâm, thơm như hoa lan).
kẻo : Khỏi.
nhạn cá : ngư nhàn.
trúc : Ở Bắc Đô, duy chùa Đồng Tử có một khóm trúc, tương truyền thể lệ trong chùa một lần báo cáo là cây trúc được bình yên. Sau người ta dùng điển này nói về tin tức yên lành.
khế khoát : Xa cách.
chén khuyên thông : Tùng diệp tửu (rượu nấu bằng lá cây thông).
Dặm thanh vân : Con đường đỗ đạt hoặc ra làm quan.
Trường Yên : Trường An, kinh đô xưa ở Trung Hoa.