Trang ChínhTìm kiếmLatest imagesVietUniĐăng kýĐăng Nhập
Bài viết mới
LỀU THƠ NHẠC by Thiên Hùng Today at 12:06

Hơn 3.000 bài thơ tình Phạm Bá Chiểu by phambachieu Today at 08:53

Thơ Nguyên Hữu 2022 by Nguyên Hữu Yesterday at 20:15

BÊN GIÒNG LỊCH SỬ 1940-1965 - LM CAO VĂN LUẬN by Trà Mi Yesterday at 12:48

NỒI CƠM KHỔNG TỬ by mytutru Wed 27 Mar 2024, 23:23

Trang Thơ Phạm Đa Tình by Phạm Đa Tình Wed 27 Mar 2024, 20:46

Xem tướng mạo đàn ông ngoại tình, lăng nhăng by Trà Mi Tue 26 Mar 2024, 12:32

Giọng hát "Cọp nhai đậu phộng" by Trà Mi Tue 26 Mar 2024, 12:29

Những Bài Giảng Hay Thầy Thích Pháp Hoà by mytutru Tue 26 Mar 2024, 07:39

Khoảnh Khắc Vui Với Đường Thi by Tam Muội Mon 25 Mar 2024, 00:30

Con Đường Tâm Mytutru TKN Đào Liên by mytutru Sun 24 Mar 2024, 23:42

Tranh Thơ Viễn Phương by Viễn Phương Sat 23 Mar 2024, 02:26

Mái Nhà Chung by mytutru Fri 22 Mar 2024, 20:26

Người Em Gái Da Vàng by Viễn Phương Fri 22 Mar 2024, 19:10

Một thoáng mây bay 12 by Ai Hoa Fri 22 Mar 2024, 07:06

TRUYỆN KIỀU CÓ TRƯỚC ĐOẠN TRƯỜNG TÂN THANH, VÀ LÀ CỦA VIỆT NAM ??? by Trà Mi Thu 21 Mar 2024, 10:43

Thơ Tú_Yên phổ nhạc by Tú_Yên tv Wed 20 Mar 2024, 11:16

Chùm thơ "Có lẽ..." by Tú_Yên tv Wed 20 Mar 2024, 11:07

Lục bát by Tinh Hoa Mon 18 Mar 2024, 07:21

PHÁP VIỆN MINH ĐĂNG QUANG TĂNG NI & Đại Chúng by mytutru Mon 18 Mar 2024, 00:55

SƯ TOẠI KHANH (những bài giảng nên nghe) by mytutru Sat 16 Mar 2024, 20:15

Putin dối trá khi trả lời Tucker Carlson by Trà Mi Fri 15 Mar 2024, 11:39

Trang thơ Tú_Yên (P2) by Tú_Yên tv Fri 15 Mar 2024, 11:20

7 chữ by Tinh Hoa Fri 15 Mar 2024, 03:27

BẮT CÁ TRỜI MƯA by Phương Nguyên Wed 13 Mar 2024, 20:48

5 chữ by Tinh Hoa Wed 13 Mar 2024, 07:56

Tiến Trình Tu Học Phật - Thành Phật by mytutru Mon 11 Mar 2024, 23:17

Tập Mỗi Ngày by mytutru Mon 11 Mar 2024, 22:48

Lan ĐV 8 by buixuanphuong09 Mon 11 Mar 2024, 11:06

SẦU LY BIỆT by Phương Nguyên Mon 11 Mar 2024, 08:02

Tự điển
* Tự Điển Hồ Ngọc Đức



* Tự Điển Hán Việt
Hán Việt
Thư viện nhạc phổ
Tân nhạc ♫
Nghe Nhạc
Cải lương, Hài kịch
Truyện Audio
Âm Dương Lịch
Ho Ngoc Duc's Lunar Calendar
Đăng Nhập
Tên truy cập:
Mật khẩu:
Đăng nhập tự động mỗi khi truy cập: 
:: Quên mật khẩu

Share | 
 

 Tết xưa qua những câu vè

Xem chủ đề cũ hơn Xem chủ đề mới hơn Go down 
Tác giảThông điệp
Y Nhi
Admin
Y Nhi

Tổng số bài gửi : 3173
Registration date : 22/11/2007

Tết xưa qua những câu vè Empty
Bài gửiTiêu đề: Tết xưa qua những câu vè   Tết xưa qua những câu vè I_icon13Wed 17 Feb 2010, 00:20

Tết xưa qua những câu vè

TRẦN PHỎNG DIỀU

Vè là một thể loại văn vần dân gian, nó phản ánh cuộc sống xã hội, lịch sử... cũng như những sinh hoạt thường ngày của con người. Cũng như vậy, vè Nam bộ là một dạng văn vần tồn tại ở các địa phương Nam bộ. Nó phản ánh những việc có thật ở một địa phương cụ thể hay cả một vùng nhất định. Bên cạnh các bài Vè bánh tét, Vè trái cây, Vè làm ruộng, Vè gái hư, Vè chống Pháp... thì Vè Tết cũng được nhiều người nhắc nhớ. Trong cuốn Vè Nam bộ (1), Huỳnh Ngọc Trảng đã sưu tầm được ba bài vè Tết. Còn trong cuốn Văn học dân gian Đồng bằng sông Cửu Long (2) thì nhóm tác giả đã sưu tầm được hai bài. Qua số lượng bài như thế, cho thấy: Tết đã là một đối tượng phản ánh từ lâu của dòng văn học dân gian Nam bộ. Bởi Tết có niềm vui nhưng Tết cũng có nỗi buồn. Vui vì gia đình sum họp, trẻ em được thêm áo mới, được tiền lì xì, nhưng buồn vì Tết đến thì nợ đòi, nhà hết gạo mà Tết đã cận kề. Vì vậy, nhà nghiên cứu Huỳnh Ngọc Trảng đã xếp Vè Tết vào loại vè kể việc. Đặc điểm của vè Tết cũng như các vè kể việc khác là nó có tính liệt kê, giới thiệu sản vật của một vùng đất, nét sinh hoạt văn hóa dân gian ở địa phương.


Nhân đầu năm mới, chúng ta thử đọc lại bài "Vè Tết" (3) để xem người xưa chuẩn bị Tết và ăn Tết như thế nào.

Vè Tết

Hạ lợi bước qua,
Chánh ngày hăm ba,
Lễ đưa ông Táo.
Hai là lễ đáo,
Tảo mộ ông bà.
Cổ tích bày ra,
Truyền cho con cháu.
Từ ngày hăm sáu,
Dĩ chí ba mươi.
Cá thịt tốt tươi,
Ông bà tiếp rước.
Phải dùng cây trước (4),
Lấy nó làm nêu.
Thiên hạ cũng đều,
Lo chưng đồ đạc.
Sơ tam chánh ngoạt,
Canh giữ thường lai.
Quần rộng áo dài,
Ăn chơi ba bữa.
Bịt khăn sắm sửa,
Làm tuổi (5) mẹ cha.
Đèn đốt vậy mà,
Tứ cung tứ bái (6).
Trai thời giữ đạo,
Gái phải dằn lòng.
Xuân nhựt ngày đêm,
Đèn chong hương đốt.
Chơi bời mùng một,
Chí những mùng hai
Liên gia trong ngoài,
Ăn mừng năm mới.
Chữ an, chữ thới,
Dán trước hàng ba.
Phú quới vinh hoa,
Dán vô trước cửa.
Tài lợi lộc phước,
Dán trước hàng nhì.
Vạn trực duy tân,
Dán vô cửa giữa.
Dán thời phải lựa,
Cột cái định tường mà dán.
Trên trang ông Táo,
Đề chữ “Hiển Linh”.
Lấy câu “Thái Bình”,
Dán ngoài cửa ngõ.
Quần điều áo đỏ,
Quần rộng vãng lai.
Chánh ngoạt sơ khai,
Tháng Giêng duy thỉ.
Canh ba giờ tí,
Thức dậy làm gà,
Lễ vật bày ra:
Nhang, đèn, trà, nước.
Tiên sư giáng trước,
Ứng biện vô dò.
Rượu rót liên do,
Kim ngân tiếp đốt.
Giờ này thiệt tốt,
Thạnh lợi chủ gia.
Giờ đặng kế ba,
Làm ăn phú quới.


Tết là thiêng liêng, là một nét đẹp truyền thống của dân tộc. Ngày Tết, không chỉ có gia đình sum họp, mọi người quây quần bên nhau, cùng chung nhau chén rượu chung trà. Mà trên hết, Tết còn là việc hướng về tổ tiên ông bà, hướng về các vị thần, các đấng bề trên đã phù hộ độ trì cho mình được một năm mạnh khỏe, có cơm ăn áo mặc. Vì vậy, xưa cũng như nay, ngày Tết là ngày bận rộn nhất trong năm, người ta lo trang hoàng nhà cửa, quét dọn bàn ghế, chuẩn bị đồ ăn, thức cúng để chờ đón xuân sang. Do đó, ta thấy ở đoạn vè này, các tác giả dân gian đã chuẩn bị vô cùng chu đáo cho một ngày Tết. Từ việc đưa ông Táo, tảo mộ, dựng nêu, sắm sửa lễ vật... cho đến mừng tuổi, dán liễn trong nhà. Đây không chỉ là một cái Tết truyền thống của dân tộc, mà còn là một kinh nghiệm phổ biến cho con cháu đời sau- Tết đến, cần phải làm ngần ấy việc, không được bỏ sót vì đó là truyền thống. Qua đoạn vè này, chúng ta có thể hình dung được một cách tương đối toàn diện về một quang cảnh Tết xưa, trong đó có những thứ ngày nay không còn tồn tại nữa. Như tục dựng nêu chẳng hạn. Trong tâm thức dân gian thuở xưa thì ngày Tết, ma, quỷ xuất hiện rất nhiều để quấy phá con người, nên Tết đến người ta mới dựng nêu để trấn giữ tà ma, hầu mong được bình an vô sự.

Có chuẩn bị Tết, có ăn Tết, thì cũng phải có chơi Tết. Xem ra cách chơi Tết của người xưa cũng rất phong phú và đa dạng, như: đá gà, đốt pháo, đánh bài, bầu cua, làm trò trồng chuối... trong đó có những trò chơi ngày nay cũng không còn nữa, như trò chơi trồng chuối chẳng hạn. Đặc biệt, ngày xưa, dân gian cũng đã hết sức phê phán các trò chơi cờ gian, bạc lận. Họ xem đó là trò điếm đàng, là quân xỏ lá.

Năm mới thì phải ăn chơi.
Người nào thảnh thơi.
Thì chơi gà đá.
Em nhỏ chơi vòng bài pháo.
Mấy người hết áo,
Bị những bài cào.
Bắt kẻ mượn rào,
Là người say rượu.
Mấy người cố cựu,
Đặt chuyện cười chơi.
Trồng chuối ngược đời,
Trèo lên tụt xuống.


Kẻ ăn người uống,
Bánh trái thiếu chi.
Kẻ đánh cu di,
Người chơi bông vụ.
Gặp ai cũng rủ,
Là tụi ba que.
Ngồi lại một bè,
Là quân xỏ lá.
Con tôm, con cá,
Giống nó thiệt gian.
Bày ra giữa đàng,
Ai ai cũng chuộng,
Mấy tay cùng chuộng,
Cầm bạc lo loe.
Mới đặt con xe.
Xổ ra con pháo.
Thua rồi lơ láo,
Áo chẳng gài khuy.
Bước cẳng ra đi,
Cúi đầu lầm lũi.
Mấy người lớn tuổi,
Chơi chỗ thảnh thơi.
Mấy tay điếm đàng,
Chơi theo tửu quán.
Nhựt nguyệt khai tân,
Bầu kỳ hát ăn mừng năm mới
.

Như vậy, từ lâu Tết đã đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong tâm thức dân gian. Vì lẽ đó, các sinh hoạt của lễ hội Tết không chỉ được phổ biến, truyền đạt kinh nghiệm từ đời này sang đời khác bằng phương thức truyền miệng giản đơn, mà để cho dễ nhớ, các tác giả dân gian đã đặt thành vè để cho có vần, có điệu, dễ đọc và dễ nhớ hơn. Qua bài Vè Tết này, chúng ta thấy được một bức tranh sinh hoạt về lễ Tết của Nam bộ ngày xưa. Trong đó, có cách chuẩn bị Tết, có cách ăn Tết và chơi Tết ngày xưa, cũng như có những điều thiêng liêng nhất là chuẩn bị nhang, đèn để khấn vái tổ tiên, và có cả những cái trần tục nhất, đó là cờ gian bạc lận của con người.

Ngày xuân, đọc lại bài Vè Tết xưa cũng là một hình thức “Ôn cố nhi tri tân”, ngẫm việc xưa và suy xét việc nay, âu cũng là một điều hữu ích.

T.P.D

(1) Huỳnh Ngọc Trảng: Vè Nam bộ. NXB Tp. Hồ Chí Minh- 1988.
(2) Khoa Ngữ văn Đại học Cần Thơ: Văn học dân gian Đồng bằng sông Cửu Long. NXB Giáo Dục -1999.
(3) Bài này được lấy trong cuốn Vè Nam bộ của Huỳnh Ngọc Trảng. Sđd. Tr.102-104.
(4) Trước: Trúc.
(5) Làm tuổi: Mừng tuổi.
(6) Tứ cung tứ bái: Bốn vái bốn lạy.

_________________________
Tết xưa qua những câu vè Signat21
Về Đầu Trang Go down
https://www.daovien.net
 
Tết xưa qua những câu vè
Xem chủ đề cũ hơn Xem chủ đề mới hơn Về Đầu Trang 
Trang 1 trong tổng số 1 trang

Permissions in this forum:Bạn không có quyền trả lời bài viết
daovien.net :: VƯỜN VĂN :: BIÊN KHẢO, BÌNH LUẬN THƠ VĂN-