Cho Trăng hỏi xíu

Trà Mi đã viết:

Phương Nguyên đã viết:

Cẩn Vũ đã viết:

Trăng đã viết:

Kính thưa thầy, tỉ TM và các huynh đệ tỉ muội, T có 2 thắc mắc xin nhờ giải đáp ạ
1/ Phân biệt tùy bút, tản văn, có phải tản văn và tùy bút là 1 ? 
2/ Hôm nay là lần thứ 2 T ko vào được ĐV , đến gần 3 g chiều thì vào được, lần đầu T rất lo vì đã hứa với thầy và tỉ sẽ nộp bài trong ngày, phải chạy tìm tỉ PN để biết lý do, tại mạng nhà T chập chờn hay sao ạ, có huynh đệ tỉ muội nào cũng ko vào ĐV được từ sáng sớm đến giờ như T ko ?

------------------------------------
Chắc là chưa đóng tiền cho nhà mạng rùi...hìhì..

Trăng ui!
1/ Tỉ hông bít tản văn là gì tuỳ bút là gì. Cũng lười google lun. Mà hỏng bít gg ổng có hông ta? Nên cũng ngồi đây hóng
2/ Tỉ cũng không vào ĐV được từ sáng sớm tới lúc đó đó T

Cẩn Vũ: ĐV có phải đóng tiền không? Lâu nay mình vô tâm quá. Cứ vô tư mà hưởng niềm vui do diễn đàn mang lại thôi
Nếu phải đóng tiền, cho PN tham gia tí tẹo tỉ Shiroi ơi ời

Phần 1: TM cũng mù tịt, hổng biết tản văn với tuỳ bút có là một hay không  Cái này các tỷ muội phải chờ ông Tự điển bách khoa vậy 


Phần 2: Diễn đàn đôi khi bị đóng tạm thời là do chủ miền (host) ngưng lại để sửa chữa hay bảo trì. TM cũng không vào được. 


Tiện đây TM xin thay mặt 9 tỷ và BĐH giải thích cho các tỷ muội yên tâm: Diễn đàn chúng ta có may mắn là không phải đóng tiền mua miền và lệ phí hàng tháng, đồng thời được miễn cả phiền nhiễu của quảng cáo. 

Sự ưu đãi này là nhờ vào lưu lượng viếng thăm tương đối cao của khách và sự hoạt động tích cực của thành viên. 

Vì vậy Đào Viên chủ trương không kêu gọi cũng như hoàn toàn không tiếp nhận sự đóng góp về mặt tài chánh/vật chất cho diễn đàn. 

Đào Viên chỉ xin quý cô bác dì chú tỷ huynh muội đệ đã yêu mến diễn đàn thì tiếp tục ủng hộ Đào Viên, dành chút xíu thời gian thường xuyên viếng thăm, đọc bài và gởi bài càng nhiều càng tốt, cũng như quảng bá & mời mọc thêm bạn bè, người thân tham gia đọc và đóng góp bài để có thể duy trì sự ưu đãi hiện nay.

Bằng cách này, diễn đàn sẽ tiếp tục tồn tại, phát triển, làm nơi vui chơi giải trí, trau giồi kiến thức cũng như trao đổi tâm tình cho chúng ta quên đi những mệt nhọc vất vả của công việc hàng ngày và phiền não của cuộc sống. 
Chân thành cảm ơn quý cô bác dì chú tỷ huynh muội đệ  

Tỉ TM mến, từ trước T nhận thấy tỉ Shiroi mà giờ là tỉ TM như con ong cần cù post bài đều các mục, T  cũng cố gắng trong khả năng mình gửi bài đều, nhưng  comment bài rồi gửi bài viết vô tình chiếm lĩnh cột bên trái nhiều cũng ngại tỉ à
  

buixuanphuong09 đã viết:

Đào Viên chỉ xin quý cô bác dì chú tỷ huynh muội đệ đã yêu mến diễn đàn thì tiếp tục ủng hộ Đào Viên, dành chút xíu thời gian thường xuyên viếng thăm, đọc bài và gởi bài càng nhiều càng tốt, cũng như quảng bá & mời mọc thêm bạn bè, người thân tham gia đọc và đóng góp bài để có thể duy trì sự ưu đãi hiện nay.


Người ta còn phải mưu sinh nên "dành chút xíu thời gian thường xuyên viếng thăm", còn tôi vô công rồi nghề xin dành cả cuộc đời còn lại cho Đào Viên, nơi đây, một mái ấm tình người, nơi đây tôi đã mang nặng ân nghĩa tình thầy, nơi đây tôi có một người "bạn thơ, sư tỷ, cháu gái" vô cùng thân thiết, một "bạn thơ, sư tỷ, sư thầy" đầy thân thương và kính ngưỡng, và nhiều nhiều điều nữa không thể nói hết bằng lời. Nơi đây tôi sẽ gắn bó trọn đời, chỉ tiếc Cửu tỷ giờ ở đâu???

Bùi huynh mến, T cũng nhận thấy huynh là thành viên nặng ân tình nơi này, luôn mong vào ĐV là thấy có bài của huynh để đọc

mytutru đã viết:

Xưa lâu lắm Mytutru không vào được Đào Viên 
Mytutru hỏi Cữu Tỷ là Tỷ Shiroi nhà mình.. 
Về việc đóng tiền cho nhà mạng.. 
Tỷ nói chuyện đóng tiền hằng năm có Tỷ lo 
Đừng bận tâm...
Bây giờ đôi lần không vào nhà được, mà Tỷ mình vắng lặng không biết ra sao.? !!!
Mytutru rất nhớ Tỷ và các sư Tỷ trước đây.. 
Mytutru chỉ biết lo Tu và thầm hồi hướng cho các Huynh Tỷ luôn vượt qua mọi khó khăn 
Bình yên và khỏe mạnh.. 
Bởi hiểu cuộc đời này là vô thường 
Mọi sự không theo ý mình mong muốn .. 
Chỉ khi nào mình đủ lực có thần thông mới biết người mình quý mến ở đâu mà thôi 
Nếu phải đóng tiền mạng Mytutru cũng xin góp phần nữa Mô Phật.. 
Ngôi trường cũng là ngôi nhà tinh thần của chúng ta mà ,phải không muội đệ 😊
Tỷ Trà My hiện nay thay Cữu Tỷ Mytutru luôn cảm ơn Tỷ Mô Phật 
Mytutru kính chúc Thầy ,Tỷ, Huynh, Muội Đệ 
Sống vui sống khỏe bằng tâm lực và trí lực luôn kiên cường dũng mảnh Mô Phật 🙏

Tỷ Mytutru mến, T hiểu tâm trạng của tỷ , ĐV luôn nhớ tỷ Shiroi đồng thời trân trọng công sức mà tỷ TM vun đắp cho sự bền vững của ĐV và gắn kết tình cảm các thành viên vs nhau
  Tỷ nhiều, mai rằm tháng tám rồi tỷ hén

Trăng đã viết:

Phương Nguyên đã viết:

Cẩn Vũ đã viết:

Trăng đã viết:

Kính thưa thầy, tỉ TM và các huynh đệ tỉ muội, T có 2 thắc mắc xin nhờ giải đáp ạ
1/ Phân biệt tùy bút, tản văn, có phải tản văn và tùy bút là 1 ? 
2/ Hôm nay là lần thứ 2 T ko vào được ĐV , đến gần 3 g chiều thì vào được, lần đầu T rất lo vì đã hứa với thầy và tỉ sẽ nộp bài trong ngày, phải chạy tìm tỉ PN để biết lý do, tại mạng nhà T chập chờn hay sao ạ, có huynh đệ tỉ muội nào cũng ko vào ĐV được từ sáng sớm đến giờ như T ko ?

------------------------------------
Chắc là chưa đóng tiền cho nhà mạng rùi...hìhì..

Trăng ui!
1/ Tỉ hông bít tản văn là gì tuỳ bút là gì. Cũng lười google lun. Mà hỏng bít gg ổng có hông ta? Nên cũng ngồi đây hóng
2/ Tỉ cũng không vào ĐV được từ sáng sớm tới lúc đó đó T

Cẩn Vũ: ĐV có phải đóng tiền không? Lâu nay mình vô tâm quá. Cứ vô tư mà hưởng niềm vui do diễn đàn mang lại thôi
Nếu phải đóng tiền, cho PN tham gia tí tẹo tỉ Shiroi ơi ời

Tỉ PN, thương tỉ lắm đó, tỉ luôn chu đáo với mọi người 

T nói tỉ chu đáo với mọi người làm tỉ xấu hổ ghê á

buixuanphuong09 đã viết:

Trăng đã viết:

buixuanphuong09 đã viết:

Đào Viên chỉ xin quý cô bác dì chú tỷ huynh muội đệ đã yêu mến diễn đàn thì tiếp tục ủng hộ Đào Viên, dành chút xíu thời gian thường xuyên viếng thăm, đọc bài và gởi bài càng nhiều càng tốt, cũng như quảng bá & mời mọc thêm bạn bè, người thân tham gia đọc và đóng góp bài để có thể duy trì sự ưu đãi hiện nay.


Người ta còn phải mưu sinh nên "dành chút xíu thời gian thường xuyên viếng thăm", còn tôi vô công rồi nghề xin dành cả cuộc đời còn lại cho Đào Viên, nơi đây, một mái ấm tình người, nơi đây tôi đã mang nặng ân nghĩa tình thầy, nơi đây tôi có một người "bạn thơ, sư tỷ, cháu gái" vô cùng thân thiết, một "bạn thơ, sư tỷ, sư thầy" đầy thân thương và kính ngưỡng, và nhiều nhiều điều nữa không thể nói hết bằng lời. Nơi đây tôi sẽ gắn bó trọn đời, chỉ tiếc Cửu tỷ giờ ở đâu???

Bùi huynh mến, T cũng nhận thấy huynh là thành viên nặng ân tình nơi này, luôn mong vào ĐV là thấy có bài của huynh để đọc

Huynh đến ĐV từ đầu năm 2012, nhưng chỉ đến đăng bài rồi đi, chỉ thực sự gắn bó với ĐV từ khi vào lớp ĐL, sau 9 tháng kiên trì theo đuổi huynh mới qua được lớp Sơ cấp. Trong thời gian học cũng có lúc hiểu lầm thầy ÁiHoa, nhưng dần dần cảm nhận được ân sâu nghĩa nặng một tình thầy. Huynh cả đời khát học, nhưng toàn mò mẫm, có được ai chỉ bảo đâu. Lần đầu tiên trong đời huynh cảm nhận được sâu sắc hai chữ "tình thầy". Thời thơ ấu của huynh, tình thầy đồng nghĩa với tình cha. Năm 1952-1954, huynh học Trung học ở Hà Nội, gặp thời buổi nhiễu nhương, tình thầy trong huynh rất mờ nhạt. Học thầy AH không chỉ có 56 từ ĐL mà huynh còn tiếp thu được rất nhiều tri thức cuộc sống. Cả đời huynh chưa được ai chỉ bảo ân cần, tận tụy như thầy AH. Đối với huynh, sự học không có tuổi tác, người truyền thụ kiến thức là thầy, người học là trò, không có ngoại lệ. Học mà không kính thầy thì chẳng học được gì. Những từ xưng hô thầy-trò không phải tiếng đầu môi chót lưỡi, nó xuất phát từ đáy lòng sâu thẳm của huynh. 

Huynh còn mang nặng ân tình của người chủ diễn đàn - Shiroi-Ý Nhi. Đã nhiều lần huynh định bỏ ĐV, nhưng mỗi lần như thế Shroi đã giải thích tận tình, khiến huynh hiểu ra cái dở của mình ... Giờ thì huynh đã coi ĐVTC không chỉ là mái ấm tình thơ mà nó thực sự là mái ấm tình người. Huynh sẽ trọn đời gắn bó vớ nơi này.

Huynh mến, huynh học sơ cấp tới 9 tháng, T hoc từ năm 2014 đến giờ là 4 năm, mới lớp 3 à huynh 

Trăng đã viết:

buixuanphuong09 đã viết:

Trăng đã viết:

buixuanphuong09 đã viết:

Đào Viên chỉ xin quý cô bác dì chú tỷ huynh muội đệ đã yêu mến diễn đàn thì tiếp tục ủng hộ Đào Viên, dành chút xíu thời gian thường xuyên viếng thăm, đọc bài và gởi bài càng nhiều càng tốt, cũng như quảng bá & mời mọc thêm bạn bè, người thân tham gia đọc và đóng góp bài để có thể duy trì sự ưu đãi hiện nay.


Người ta còn phải mưu sinh nên "dành chút xíu thời gian thường xuyên viếng thăm", còn tôi vô công rồi nghề xin dành cả cuộc đời còn lại cho Đào Viên, nơi đây, một mái ấm tình người, nơi đây tôi đã mang nặng ân nghĩa tình thầy, nơi đây tôi có một người "bạn thơ, sư tỷ, cháu gái" vô cùng thân thiết, một "bạn thơ, sư tỷ, sư thầy" đầy thân thương và kính ngưỡng, và nhiều nhiều điều nữa không thể nói hết bằng lời. Nơi đây tôi sẽ gắn bó trọn đời, chỉ tiếc Cửu tỷ giờ ở đâu???

Bùi huynh mến, T cũng nhận thấy huynh là thành viên nặng ân tình nơi này, luôn mong vào ĐV là thấy có bài của huynh để đọc

Huynh đến ĐV từ đầu năm 2012, nhưng chỉ đến đăng bài rồi đi, chỉ thực sự gắn bó với ĐV từ khi vào lớp ĐL, sau 9 tháng kiên trì theo đuổi huynh mới qua được lớp Sơ cấp. Trong thời gian học cũng có lúc hiểu lầm thầy ÁiHoa, nhưng dần dần cảm nhận được ân sâu nghĩa nặng một tình thầy. Huynh cả đời khát học, nhưng toàn mò mẫm, có được ai chỉ bảo đâu. Lần đầu tiên trong đời huynh cảm nhận được sâu sắc hai chữ "tình thầy". Thời thơ ấu của huynh, tình thầy đồng nghĩa với tình cha. Năm 1952-1954, huynh học Trung học ở Hà Nội, gặp thời buổi nhiễu nhương, tình thầy trong huynh rất mờ nhạt. Học thầy AH không chỉ có 56 từ ĐL mà huynh còn tiếp thu được rất nhiều tri thức cuộc sống. Cả đời huynh chưa được ai chỉ bảo ân cần, tận tụy như thầy AH. Đối với huynh, sự học không có tuổi tác, người truyền thụ kiến thức là thầy, người học là trò, không có ngoại lệ. Học mà không kính thầy thì chẳng học được gì. Những từ xưng hô thầy-trò không phải tiếng đầu môi chót lưỡi, nó xuất phát từ đáy lòng sâu thẳm của huynh. 

Huynh còn mang nặng ân tình của người chủ diễn đàn - Shiroi-Ý Nhi. Đã nhiều lần huynh định bỏ ĐV, nhưng mỗi lần như thế Shroi đã giải thích tận tình, khiến huynh hiểu ra cái dở của mình ... Giờ thì huynh đã coi ĐVTC không chỉ là mái ấm tình thơ mà nó thực sự là mái ấm tình người. Huynh sẽ trọn đời gắn bó vớ nơi này.

Huynh mến, huynh học sơ cấp tới 9 tháng, T hoc từ năm 2014 đến giờ là 4 năm, mới lớp 3 à huynh 

Học cả đời á T,  "việc học như chèo thuyền trên dòng nước ngược" muh  
(Mí huynh tỷ ra trường rùi ông thầy còn bắt dìa học lại)

Ai Hoa đã viết:

Phân biệt tản văn với tuỳ bút

Tản văn với tuỳ bút khác hay không là tuỳ theo hiểu tản văn nghĩa hẹp hay rộng.  Trong lý luận văn học cổ Trung Hoa thì tản văn là thể văn xuôi để phân biệt với vận văn (văn vần) và biền văn (câu văn sóng đôi, đăng đối). Với tiêu chí hình thức ấy, tản văn có lẽ đã xuất hiện ngay từ thời Tiên Tần, với những tác phẩm danh tiếng như Tả truyện, Chiến quốc sách, Luận ngữ, Mạnh Tử, Nam Hoa kinh v.v… Tuy nhiên, người Trung Hoa ít dùng khái niệm “tản văn”, mà thường dùng khái niệm “tạp văn”. Còn theo nhà nghiên cứu Phạm Văn Ánh tản văn hay tạp văn "với tư cách một thể văn chỉ chính thức ra đời vào khoảng thời cách mạng Ngũ Tứ (1917 – 1924), là những bài luận văn ngắn, giàu tính luận chiến, thường xoay quanh một số vấn đề về xã hội, lịch sử, văn hóa, chính trị… Đặc điểm chung của tạp văn là ngắn gọn, linh hoạt, đa dạng; phản ứng một cách kịp thời trước những vấn đề bức xúc của xã hội với những ý kiến đánh giá rõ ràng và sắc sảo” (Từ điển văn học). Hiểu theo nghĩa rộng thì tản văn là thể loại văn xuôi nghệ thuật nói chung, bao gồm các thể nhỏ hơn là: tùy bút, tiểu luận, đoản văn, tạp văn... Các bài viết thuộc thể loại này thể hiện trực tiếp quan điểm, cảm nhận và lý lẽ của tác giả đối với các vấn đề được nhắc đến.

Theo nghĩa hẹp thì tản văn là một loại ký. Tản văn được biết đến là thể văn tự do phóng túng nhất. Kết cấu của tản văn rất là tự do. Tản văn không lấy hiệu quả ở tình tiết, cũng không lấy nhân vật để khắc họa sự hiểu biết, đồng thời cũng không yêu cầu có tình cảm đặc biệt mãnh liệt như thơ, đề tài của tản văn tuy rộng nhưng cái rộng lớn đa dạng của nó là những điều bên ngoài mà tác giả tự mình nhìn thấy, nghe thấy, suy nghĩ, mong muốn, cảm thấy, xúc động và cuộc sống thường nhật cho đến những hiện tượng khác. Tản văn là một thể loại phi hư cấu (non-fiction). Nó không đòi hỏi phải mất công xây dựng cốt truyện, nhân vật, sự kiện, tình tiết… một cách chặt chẽ như ở truyện ngắn hoặc tiểu thuyết. Nó cũng không đòi hỏi người viết sự “thâm nhập thực tế” một cách trường kỳ và cái nhìn quan sát có tính chủ ý cao như ở tùy bút hay bút ký. Một sự việc xảy ra trên đường phố ồn ào, một tiếng dương cầm vang lên giữa đêm khuya, một sắc hoa ban muốt trắng ở vùng núi cao phía Bắc khi xuân về v.v… Tất cả những điều chừng như tủn mủn lặt vặt ấy đều có thể là cái cớ cho một tản văn ra đời. Vấn đề còn lại chỉ là sức cảm, sức nghĩ, là độ rộng và chiều sâu trong trường liên tưởng của người viết mà thôi. Tản văn được sáng tác khi có hứng thú nhưng không tuỳ hứng và tản mạn như tuỳ bút. Quan điểm viết: bày tỏ cái tôi của người viết ở mức độ nào đó ở mức độ khách quan. Ngày nay, yêu cầu khách quan và các liên kết kiến thức của tản văn được đòi hỏi khắt khe hơn.

Để phân biệt, tuỳ bút hiểu nôm na là "tuỳ thời mà biên chép" (Đào Duy Anh),  viết tùy hứng của mình ở bất cứ đâu, về bất cứ vấn đề gì. "Nguyên tắc quan trọng nhất của tùy bút là không có nguyên tắc gì cả” (Nguyễn Tuân). Tuy nhiên, có thể rút ra được đặc điểm gần như là nguyên tắc của tùy bút là: coi-trọng và phát-huy-tối-đa cảm xúc, quan điểm chủ-quan của người viết. Tùy bút là một thể thuộc loại hình ký, dùng để ghi chép những gì mà người khác quan sát và suy ngẫm về cuộc sống và con người xung quanh. Tùy bút vừa có phần văn học vừa có chất báo chí. Chất văn thường thể hiện ở những cảm xúc, suy tư có khi sâu sắc, đa nghĩa, có khi lãng mạn, bay bổng. Chất văn còn được thể hiện ở sự chọn lọc, trau chuốt từ ngữ, câu văn một cách kỹ lưỡng,, tinh tế của người cầm bút, Chất báo chí lại thể hiện ở tính cập nhật, khả năng phản ánh nhanh, tức thì những gì đang diễn ra trong cuộc sống xã hội. Sự việc và con người trong tùy bút thường là có thật và là cái "có" để tác giả bộc lộ suy ngẫm. Mạch xuyên suốt trong mỗi bài tùy bút là tư tưởng, cảm xúc của người viết. Chẳng hạn, tùy bút "Một thứ quà của lúa non: Cốm" của nhà văn Thạch Lam, nhân chuyện cốm nhà văn thể hiện rất nhiều tình cảm, suy ngẫm của nhà văn đối với những thức quà quý, giản dị nhưng thanh cao. Từ một thức quà nhỏ mọn như vậy, nhưng nhà văn đã khơi gợi ra biết bao ý nghĩa, bài học sâu sắc dành cho người đọc. Đó là ý thức trân trọng những gì dường như bé nhỏ nhưng kì thực thật quý giá mà thiên nhiên, trời đất đã ban tặng cho con người, tinh thần giữ gìn bản sắc dân tộc trong cách ăn uống của dân ta… Từ chuyện về cốm mà nhà văn khiến người đọc liên tưởng đến biết bao chuyện lớn khác trên cuộc đời này. Khả năng hàm ẩn, lấp lánh nhiều lớp nghĩa nói lên chất văn học của thể loại tùy bút chính là ở đó.

Tùy bút là một thể của ký đối lập với ký sự. Ký sự thiên về tự sự với điểm tựa là sự kiện, còn tùy bút nghiêng hẳn về trữ tình với điểm tựa là cái tôi của tác giả. Hình thức thể loại này cho phép nhà văn phóng bút viết tùy theo cảm hứng, tùy cảnh, tùy việc mà suy tưởng, nhận xét, đánh giá, trình bày v.v. Những chi tiết, con người cụ thể trong tác phẩm chỉ là cái cớ để tác giả bộc lộ cảm xúc, suy tư và nhận thức, đánh giá. Ký sự là một thể của ký thiên về tự sự, thường ghi chép các sự kiện, hay kể lại một câu chuyện khi nó mới xảy ra. Ký sự có cốt truyện hoàn chỉnh hoặc tương đối hoàn chỉnh, cũng là loại thể có yếu tố trữ tình và chính luận, nhưng khuynh hướng của tác giả được toát ra từ tình thế và hành động. Tác phẩm ký sự cũng cấu tạo theo phương thức kết cấu thông thường của một tác phẩm nghệ thuật: mở đầu và phát triển sự kiện, sự biến phát triển đến cao độ - hoặc căng thẳng nhất - và kết thúc.

Nằm trung gian giữa ký sự và tùy bút là bút ký. Bút ký thiên về ghi lại một cảnh vật mà nhà văn mắt thấy tai nghe, thường trong các chuyến đi. Bút ký tái hiện con người và sự việc một cách phong phú, sinh động, nhưng qua đó biểu hiện khá trực tiếp khuynh hướng cảm nghĩ của tác giả, có màu sắc trữ tình. Kết hợp linh hoạt các phương thức nghị luận, tự sự, trữ tình nhưng tùy theo độ đậm nhạt khác nhau của các phương thức mà ta có bút ký chính luận, bút ký tùy bút v.v..

(tham khảo từ nhiều nguồn)

Cảm ơn thầy!
Em chẳng bao giờ có thể viết được một trong mấy loại này 😛

Ai Hoa đã viết:

Phân biệt tản văn với tuỳ bút

Tản văn với tuỳ bút khác hay không là tuỳ theo hiểu tản văn nghĩa hẹp hay rộng.  Trong lý luận văn học cổ Trung Hoa thì tản văn là thể văn xuôi để phân biệt với vận văn (văn vần) và biền văn (câu văn sóng đôi, đăng đối). Với tiêu chí hình thức ấy, tản văn có lẽ đã xuất hiện ngay từ thời Tiên Tần, với những tác phẩm danh tiếng như Tả truyện, Chiến quốc sách, Luận ngữ, Mạnh Tử, Nam Hoa kinh v.v… Tuy nhiên, người Trung Hoa ít dùng khái niệm “tản văn”, mà thường dùng khái niệm “tạp văn”. Còn theo nhà nghiên cứu Phạm Văn Ánh tản văn hay tạp văn "với tư cách một thể văn chỉ chính thức ra đời vào khoảng thời cách mạng Ngũ Tứ (1917 – 1924), là những bài luận văn ngắn, giàu tính luận chiến, thường xoay quanh một số vấn đề về xã hội, lịch sử, văn hóa, chính trị… Đặc điểm chung của tạp văn là ngắn gọn, linh hoạt, đa dạng; phản ứng một cách kịp thời trước những vấn đề bức xúc của xã hội với những ý kiến đánh giá rõ ràng và sắc sảo” (Từ điển văn học). Hiểu theo nghĩa rộng thì tản văn là thể loại văn xuôi nghệ thuật nói chung, bao gồm các thể nhỏ hơn là: tùy bút, tiểu luận, đoản văn, tạp văn... Các bài viết thuộc thể loại này thể hiện trực tiếp quan điểm, cảm nhận và lý lẽ của tác giả đối với các vấn đề được nhắc đến.

Theo nghĩa hẹp thì tản văn là một loại ký. Tản văn được biết đến là thể văn tự do phóng túng nhất. Kết cấu của tản văn rất là tự do. Tản văn không lấy hiệu quả ở tình tiết, cũng không lấy nhân vật để khắc họa sự hiểu biết, đồng thời cũng không yêu cầu có tình cảm đặc biệt mãnh liệt như thơ, đề tài của tản văn tuy rộng nhưng cái rộng lớn đa dạng của nó là những điều bên ngoài mà tác giả tự mình nhìn thấy, nghe thấy, suy nghĩ, mong muốn, cảm thấy, xúc động và cuộc sống thường nhật cho đến những hiện tượng khác. Tản văn là một thể loại phi hư cấu (non-fiction). Nó không đòi hỏi phải mất công xây dựng cốt truyện, nhân vật, sự kiện, tình tiết… một cách chặt chẽ như ở truyện ngắn hoặc tiểu thuyết. Nó cũng không đòi hỏi người viết sự “thâm nhập thực tế” một cách trường kỳ và cái nhìn quan sát có tính chủ ý cao như ở tùy bút hay bút ký. Một sự việc xảy ra trên đường phố ồn ào, một tiếng dương cầm vang lên giữa đêm khuya, một sắc hoa ban muốt trắng ở vùng núi cao phía Bắc khi xuân về v.v… Tất cả những điều chừng như tủn mủn lặt vặt ấy đều có thể là cái cớ cho một tản văn ra đời. Vấn đề còn lại chỉ là sức cảm, sức nghĩ, là độ rộng và chiều sâu trong trường liên tưởng của người viết mà thôi. Tản văn được sáng tác khi có hứng thú nhưng không tuỳ hứng và tản mạn như tuỳ bút. Quan điểm viết: bày tỏ cái tôi của người viết ở mức độ nào đó ở mức độ khách quan. Ngày nay, yêu cầu khách quan và các liên kết kiến thức của tản văn được đòi hỏi khắt khe hơn.

Để phân biệt, tuỳ bút hiểu nôm na là "tuỳ thời mà biên chép" (Đào Duy Anh),  viết tùy hứng của mình ở bất cứ đâu, về bất cứ vấn đề gì. "Nguyên tắc quan trọng nhất của tùy bút là không có nguyên tắc gì cả” (Nguyễn Tuân). Tuy nhiên, có thể rút ra được đặc điểm gần như là nguyên tắc của tùy bút là: coi-trọng và phát-huy-tối-đa cảm xúc, quan điểm chủ-quan của người viết. Tùy bút là một thể thuộc loại hình ký, dùng để ghi chép những gì mà người khác quan sát và suy ngẫm về cuộc sống và con người xung quanh. Tùy bút vừa có phần văn học vừa có chất báo chí. Chất văn thường thể hiện ở những cảm xúc, suy tư có khi sâu sắc, đa nghĩa, có khi lãng mạn, bay bổng. Chất văn còn được thể hiện ở sự chọn lọc, trau chuốt từ ngữ, câu văn một cách kỹ lưỡng, tinh tế của người cầm bút, Chất báo chí lại thể hiện ở tính cập nhật, khả năng phản ánh nhanh, tức thì những gì đang diễn ra trong cuộc sống xã hội. Sự việc và con người trong tùy bút thường là có thật và là cái "cớ" để tác giả bộc lộ suy ngẫm. Mạch xuyên suốt trong mỗi bài tùy bút là tư tưởng, cảm xúc của người viết. Chẳng hạn, tùy bút "Một thứ quà của lúa non: Cốm" của nhà văn Thạch Lam, nhân chuyện cốm nhà văn thể hiện rất nhiều tình cảm, suy ngẫm của nhà văn đối với những thức quà quý, giản dị nhưng thanh cao. Từ một thức quà nhỏ mọn như vậy, nhưng nhà văn đã khơi gợi ra biết bao ý nghĩa, bài học sâu sắc dành cho người đọc. Đó là ý thức trân trọng những gì dường như bé nhỏ nhưng kì thực thật quý giá mà thiên nhiên, trời đất đã ban tặng cho con người, tinh thần giữ gìn bản sắc dân tộc trong cách ăn uống của dân ta… Từ chuyện về cốm mà nhà văn khiến người đọc liên tưởng đến biết bao chuyện lớn khác trên cuộc đời này. Khả năng hàm ẩn, lấp lánh nhiều lớp nghĩa nói lên chất văn học của thể loại tùy bút chính là ở đó.

Tùy bút là một thể của ký đối lập với ký sự. Ký sự thiên về tự sự với điểm tựa là sự kiện, còn tùy bút nghiêng hẳn về trữ tình với điểm tựa là cái tôi của tác giả. Hình thức thể loại này cho phép nhà văn phóng bút viết tùy theo cảm hứng, tùy cảnh, tùy việc mà suy tưởng, nhận xét, đánh giá, trình bày v.v. Những chi tiết, con người cụ thể trong tác phẩm chỉ là cái cớ để tác giả bộc lộ cảm xúc, suy tư và nhận thức, đánh giá. Ký sự là một thể của ký thiên về tự sự, thường ghi chép các sự kiện, hay kể lại một câu chuyện khi nó mới xảy ra. Ký sự có cốt truyện hoàn chỉnh hoặc tương đối hoàn chỉnh, cũng là loại thể có yếu tố trữ tình và chính luận, nhưng khuynh hướng của tác giả được toát ra từ tình thế và hành động. Tác phẩm ký sự cũng cấu tạo theo phương thức kết cấu thông thường của một tác phẩm nghệ thuật: mở đầu và phát triển sự kiện, sự biến phát triển đến cao độ - hoặc căng thẳng nhất - và kết thúc.

Nằm trung gian giữa ký sự và tùy bút là bút ký. Bút ký thiên về ghi lại một cảnh vật mà nhà văn mắt thấy tai nghe, thường trong các chuyến đi. Bút ký tái hiện con người và sự việc một cách phong phú, sinh động, nhưng qua đó biểu hiện khá trực tiếp khuynh hướng cảm nghĩ của tác giả, có màu sắc trữ tình. Kết hợp linh hoạt các phương thức nghị luận, tự sự, trữ tình nhưng tùy theo độ đậm nhạt khác nhau của các phương thức mà ta có bút ký chính luận, bút ký tùy bút v.v..

(tham khảo từ nhiều nguồn)

Thầy AH kính, T cam ơn Thầy nhiều ạ