VƯỜN CÂY HOA ĐV I

Bài 185- SÂM ĐẠI HÀNH
       
SÂM ĐẠI HÀNH
 
Thân củ hành, vẩy mầu nâu đỏ
Hoa trắng chùm, gân lá song song
Là loài đặc hữu Đông Dương
Trị ho, thiếu máu, da vàng....rất hay
 
BXP
 
Sưu tập
 
Sâm đại hành; Tỏi lào; tỏi đỏ; phong nhạn - Eleutherine subaphylla, chi Eleuthrine Sâm đại hành, Họ Iridaceae  Họ Diên vĩ hay họ Lay ơn Họ Iridaceae, bộ Asparagales (Măng tây)
 
Mô tả: Cây thảo cao 20-30cm. Thân hành (thường gọi là củ) giống củ hành nhưng dài hơn, có vẩy màu đỏ nâu. Lá hình giáo dài, gân lá song song. Hoa trắng mọc thành chùm. Quả nang, chứa nhiều hạt.
Nơi mọc: Loài đặc hữu của Ðông Ðông dương, mọc hoang và thường được trồng lấy củ làm thuốc. Có thể đào lấy củ sau khi trồng 1 năm trở lên.
Công dụng: Thường được dùng trị thiếu máu, vàng da, hoa mắt, chóng vàng nhức đầu, mệt mỏi, băng huyết, ho ra máu, thương tích lưu huyết, ho, ho lao, ho gà, viêm họng cấp và mạn, tê bại do thiếu dinh dưỡng, đinh nhọt, viêm da, lở ngứa, chốc đầu trẻ em, tổ đỉa, vẩy nến.

Bài 186- RẺ QUẠT
  

  
       
RẺ QUẠT
 
Thân rễ khỏe, lá dài hình kiếm
Gân song song, mọc xen kẽ hai vòng
Sáu cánh hoa có đốm, mầu cam
Chữa viêm họng, đau tai, ho nhiều đờm rãi.
 
BXP
 
Sưu tập
 
Cây rẻ quạt hay xạ can - Belamcanda chinensis (Ixia chinensis L), chi Belamcanda Cây rẻ quạt hay xạ can, Họ Iridaceae  Họ Diên vĩ hay họ Lay ơn Họ Iridaceae, bộ Asparagales (Măng tây)
 
Mô tả: Cây thảo sống dai. Thân rễ khỏe, mọc bò. Thân nhỏ mọc đứng, cao 0,5 - 1m. Lá hình kiếm dài, hơi có bẹ, mọc xen kẽ thành 2 vòng (lá xếp 2 dãy); gân lá song song.
Cụm hoa có cuống dài 20 - 40cm. Hoa có cuống dài; bao hoa có 6 mảnh dài vàng da cam có đốm tía. Nhị 3, đính ở gốc các cánh hoa; chỉ nhị dạng sợi; bao phấn hình dải. Bầu hình trứng, rồi hình trứng ngược; vòi nhụy nở dần về phía trên; đầu nhụy 3, thuôn, 3 ô. Quả nang hình trứng ngược, có 3 van, xoắn ngang; hạt màu lam đen, hình cầu, bóng.
Nơi mọc: Ở nước ta, cây mọc từ Lào Cai, Lạng Sơn, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Hòa Bình, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An vào Thừa Thiên - Huế, Tp. Hồ Chí Minh và Cần Thơ.
Cây mọc hoang ở các savan, ven rừng và cũng được trồng làm cảnh và lấy thân rễ làm thuốc.
Công dụng: Thân rễ của rẻ quạt được dùng trị viêm họng sưng đau, ho nhiều đờm rãi, sưng đau trong tai, sưng amygdal, sưng vú, tắc tia sữa, đau bụng kinh. Dùng ngoài trị vết thương trẹo chân, rắn cắn, đắp vết thương và trị đau răng.

Bài 187- NGHỆ TÂY
          
NGHỆ TÂY
 
Lâu niên, thân giống cây hành
Nhụy như chỉ đỏ, hình thành dải ba
Lá hẹp, hoa mầu tím cà
Rẻ tiền, cao cấp ... điều hòa, thông kinh.
 
BXP
 
Sưu tập
 
Nghệ tây - Crocus sativus, chi Crocus Nghệ tây, Họ Iridaceae  Họ Diên vĩ hay họ Lay ơn Họ Iridaceae, bộ Asparagales (Măng tây)
 
Mô tả: Là cây lâu năm, cao 23cm,được trồng bằng thân cây giống cây hành, lá hẹp, hoa mầu tím hoặc tím cà, có nhụy giống như ba cọng chỉ đỏ.
Nơi mọc: Xuất xứ Ấn Độ, vùng Balcans và miền Đông Địa Trung Hải. Ngày nay nó được trồng ở Ấn Độ, Tây Ban Nha, Pháp, Ý và vùng Trung Đông. Cây được thu hoạch vào đầu Thu và phơi khô.
Công dụng: Là cây dược thảo rẻ tiền, cao cấp, và dễ tái tạo, có khả năng điều hòa kinh nguyệt, chữa các cơn đau nhức và chảy máu tử cung mãn tính, làm dịu chứng khó tiêu và đau bụng.

Bài 188- HƯƠNG TUYẾT LAN
http://isaisons.free.fr/fleurs-freesia.jpg" border="0" alt=""/> 
http://isaisons.free.fr/freesia.jpg" style="width: 320px;height: 240px" border="0" alt=""/>  
http://www.oocities.org/rainforest/vines/7025/freesia_yellow.jpg" border="0" alt=""/>  

 


 
HƯƠNG TUYẾT LAN
 
Hoa em đa sắc xinh tươi
Hương em quyến rũ - tình người thiết tha
Tạo nên bao loại nước hoa
Mang tình thiếu nữ đậm đà hiến anh.
 
BXP
 
Sưu tập
 
Hương tuyết lan - Freesia refracta, (Tên khác: Gladiolus refracta Jacq.), chi Freesia, Họ Iridaceae  Họ Diên vĩ hay họ Lay ơn Họ Iridaceae, bộ Asparagales (Măng tây)
 
 Freesia là loài hoa đến từ Nam Phi. Nó được đặt tên theo Dr. Friedrich Heinrich Theodor Freese, một bác sĩ người Đức hồi thế kỉ 19. Màu sắc của Freesia rất đa dạng, từ trắng, tím, vàng đến đỏ và cam. Đặc biệt Freesia có một mùi hương rất quyến rũ. Mùi hương của Freesia thường được dùng để chế tạo các loại nước hoa ngày nay. Ngày nay hầu như Freesia có quanh năm, tuy nhiên thực chất nó chỉ nở hoa vào tiết xuân hè. 
Freesia là 1 loài hoa tượng trưng cho tình bằng hữu, sự tin tưởng và ngây thơ. Freesia sau khi cắt chỉ có thể sử dụng từ 4 đến 7 ngày và không nên cắm chung với narcissuses hay daffodils vì 2 loại hoa này sẽ tiết ra 1 số hợp chất làm Freesia mau tàn. 

V- Họ Xanthorrhoeaceae Thích diệp thụ:
Bài 189- LÔ HỘI
       
  
LÔ HỘI
 
Lá em giúp giữ gìn sắc đẹp
Dưỡng làn da trắng mịn chống già
Hoa vàng rủ xuống thướt tha
Bế kinh, xung huyết, ho gà ...có em.
 
BXP
 
Sưu tập
 
Lô hội hay Lưu hội, Nha đam - Aloe vera L, var. chinensis, chi Aloe hay Aloë: Lô hội, Họ Xanthorrhoeaceae Thích diệp thụ, Bộ Asparagales Măng tây hay Thiên môn đông
 
Mô tả: Cây mập màu xanh tươi. Thân ngắn hoá gỗ mang một bó lá dày, mọng nước, hình ngọn giáo, mép có gai, đầu nhọn, có những đốm trắng ở mặt trên. Cán hoa cao đến 1m, mang một chùm hoa thõng xuống. Hoa to, đều có các mảnh bao hoa dính lại với nhau thành ống dài bằng phiến hoa, màu vàng lục nhạt. Quả nang hình trứng thuôn, màu xanh, khi già nâu nâu, chứa, nhiều hạt.
Cây ra hoa vào mùa thu. 
Nơi mọc: Cây của miền Bắc Phi châu và Tây Ấn Ðộ, được trồng làm cảnh. Trồng bằng những nhánh con tách ra từ cây mẹ.
Công dụng: Nhựa thường dùng trị: Kinh bế, kinh nguyệt ít, táo bón; đại tiện bí, sung huyết não, kinh phong. Lá thường dùng trị: Ðau đầu, chóng mặt, táo bón, trẻ em co giật, suy dinh dưỡng, ho gà. Còn dùng trị sâu răng, viêm mủ da, vết chảy và bỏng, eczema.
Lô hội còn giúp làm đẹp làn da.

Bài 190- KIM CHÂM
    
 

KIM CHÂM
 
Kim châm hay gọi Hoa hiên
Rễ chùm, cây thảo, lá nguyên dải dài
Hoa vàng hình phễu xinh tươi
Chữa nhiều bệnh tật được người quý yêu.
 
BXP
 
Sưu tập
 
Hoa hiên hay Kim châm - Hemerocallis fulva, chi kim châm hay hoa hiên, Họ Xanthorrhoeaceae Thích diệp thụ, Bộ Asparagales Măng tây hay Thiên môn đông
 
Mô tả: Cây thảo sống lâu năm cao tới 1m, có nhiều rễ củ tròn, xếp thành chùm. Lá nguyên, hình dải hẹp, dài 30-60cm, rộng 2-5cm, mọc xoè ra, thường gập xuống ở phía ngọn. Hoa to màu vàng, hình phễu, mọc 5-6 cái trên một tán hoa, phân nhánh. Quả hình 3 cạnh, chứa nhiều hạt đen bóng.
Mùa hoa 6-8 quả tháng 8-9. 
Nơi mọc: Cây của vùng ôn đới châu Âu và châu Á, được trồng ở nhiều nơi làm cây cảnh, lấy
- Lá và hoa dùng chữa: Chảy máu cam; Đắp trị sưng vú; Động thai. hoa chế Kim châm và làm rau ăn. Trồng bằng mầm rễ vào mùa xuân và mùa thu.
Công dụng: Rễ được dùng chữa: Viêm bàng quang, giảm niệu, đái ra huyết. Chảy máu cam, ho ra máu. Viêm gan vàng da. Viêm vú, viêm tuyến mang tai, viêm tai giữa, đau răng. Liều dùng 5-15g dạng thuốc sắc. Có thể giã cây tươi đắp ngoài.

Bài 191- LỤC THẢO THƯA
 
   
LỤC THẢO THƯA
 
Lục thảo thưa em dòng Lô hội
Cụm hoa chùm, màu tím nhạt hay lam
Hoa mẫu ba, bầu thượng, quả nang
Trị đòn ngã sưng đau, rắn cắn.
 
BXP
 
Sưu tập
 
Lục thảo thưa - Chlorophytum laxum, chi Chlorophytum, Họ Xanthorrhoeaceae Thích diệp thụ, Bộ Asparagales Măng tây hay Thiên môn đông
 
Mô tả: Cây thảo sống nhiều năm mọc thành bụi cao 20-30cm. Lá xếp hai dãy; phiến hẹp hình dải dài 20-30cm, rộng 0,3-1cm. Cụm hoa chùm thưa, dài đến 60cm, không hay chia nhánh; hoa nhỏ màu tím nhạt hay lam lam, cao 3-5mm; nhị 6, bầu trên 3 ô. Quả nang tròn, có 3 cạnh, có đường kính 5-7mm, hạt 1-4.
Nơi mọc: Loài phân bố ở Ấn Độ, Mianma, Nam Trung Quốc, Việt Nam, các nước nhiệt đới châu Phi tới châu Úc.
Công dụng:
Vị hơi đắng, tính mát. Thường dùng trị: Rắn cắn.. Dùng ngoài lấy cây tươi giã nát đắp.

Bài 192- LỤC THẢO
       
LỤC THẢO
 
Lan bò lan hay là Lục thảo
Hoa trắng, chùm thưa, trên một cán mọc thòng
Ngọn cán hoa mang một số cây con
Trồng trên đất, cây bò lan rất rộng.
 
BXP
 
Sưu tập
 
Lục thảo, Lan bò lan - Chlorophytum capense, chi Chlorophytum, Họ Xanthorrhoeaceae Thích diệp thụ, Bộ Asparagales Măng tây hay Thiên môn đông
 
Mô tả: Cây có thân hành sống lâu năm, rễ dạng sợi nạc và trắng. Lá hình dải, rộng khoảng 2cm, màu lục nhạt hoặc có những đường trắng dọc theo chiều dài các mép lá ở những thứ trồng hoặc có cả đường vàng ở giữa. Hoa trắng, thành chùm thưa, trên một cán hoa mọc thòng xuống, dài tới 80cm. Đầu ngọn cán hoa lại còn mang một số cây con (truyền thể), làm cho cây này mọc lan rộng ra nếu trồng trên mặt đất.
Ra hoa vào tháng giêng.
Nơi mọc: Loài cây nhiệt đới được trồng nhiều trên thế giới. Ta thường trồng làm cây cảnh.
Công dụng: Vị ngọt, hơi đắng, tính bình. Được dùng chữa: Ho, khản tiếng; Sốt cao ở trẻ em; Nôn ra máu. Không dùng cho phụ nữ có mang. Dùng ngoài trị đòn ngã tổn thương nhọt và viêm mủ da. Giã cây tươi đắp tại chỗ.

Trích dẫn :

SƯU TẬP BỔ XUNG:

2- Bộ Nymphaeales bộ Súng (nhánh 1)
Bài 193-8- SÚNG NHỎ

SÚNG NHỎ

Lá lớn, dạng khiên, màu loang lổ
Hoa sớm-hôm đóng, mở nhờ đài
Rễ, thân làm thuốc rất hay
Mang tên Khiếm thực (vị này nước Nam!)

BXP

Sưu tập

Súng nhỏ - Nymphaea stellata, chi Nymphaea, họ Nymphaeaceae (Súng),bộ Nymphaeales (Súng)

Mô tả: Lá lớn, dạng khiên, mép lượn sóng, phẳng và có khía hình chữ V ở mép lá, cuống lá được đính ở vị trí từ khe nứt đến trung tâm, lá xen kẽ được sắp xếp theo hình xoắn ốc. Mép lá mảnh và hơi cuộn tròn vào bên trong giúp giữ cho phiến lá trôi nổi. Hệ gân lá có cấu trúc chống đỡ cho lá. Lá phía trên bề mặt nước nhẵn, được phủ lớp cutin có bề mặt như sáp để ngăn cản không cho lá bị chìm và ngăn cản những hạt bụi nhỏ đi vào khí khổng. Cây không có thân chính, chỉ có cuống lá dài mọc trực tiếp từ thân rễ. Hoa lưỡng tính, có cuống dài, đơn độc, mọc ra từ thân rễ, rộng tới 16cm, màu lam nhạt, có những dạng có hoa hồng hay hoa trắng, đài có chấm nâu, thường có 4 đài hoa màu xanh và rất nhiều cánh hoa. Hoa nở vào buổi sáng sớm đến giữa buổi và đóng lại hoàn toàn vào buổi chiều tối. Cơ chế đóng mở của hoa được điều khiển bởi đài hoa. Nếu loại bỏ chúng đi, hoa sẽ mất khả năng đóng mở. Mỗi hoa tồn tại trong khoảng 4 ngày.
Nơi mọc:Nguồn gốc Nam Á, Nam Châu Úc. Phân bố ở Việt Nam: Rộng khắp
Công dụng: Thân, rễ, củ phơi hay sấy khô của cây củ súng nhỏ Nymphaea stellata Wild, cùng họ Súng (Nymphaeaceae). Nhiều người và nhiều nơi vẫn dùng vị này với tên khiếm thực.
Tốc độ sinh trưởng: Nhanh
Phù hợp với: Cây thủy sinh ở vùng khí hậu nhiệt đới. Cần không gian rộng, nước lặng và bón phân định kỳ để phát triển. Nhân giống từ hạt và tách bụi.

Trích dẫn :

11- Bộ Asparagales Măng tây hay Thiên môn đông (nhánh 3)
194- TỎI TRỜI HOA VÀNG

TỎI TRỜI HOA VÀNG

Cánh uốn lượn như rồng bay phượng múa
Tua nhị dài mang cả trời mơ
Vàng au nắng nhẹ phơi tơ
Mang duyên Hồng-Cốm ngập bờ yêu thương.

BXP

Sưu tập

Tỏi trời hoa vàng, Thoát bào lan - Lycoris aurea, chi Lycoris,Họ Loa kèn đỏ - Amaryllidaceae, 11- Bộ Asparagales Măng tây hay Thiên môn đông (nhánh 3)

Mô tả: Hành có đường kính 5cm, màu nâu vàng; 5-6 lá hình dải lụa, dài 35-40, rộng 1,2-2cm, màu xanh lục. Hoa màu vàng kim, xép 5-10 cái thành tán ở ngọn của một cán hoa dài 30-60cm; bao hoa dạng phễu có 6 phiến không đều; nhị vàng nhạt, đầu nhuỵ đỏ nhạt. Quả hình trứng, hạt có góc.
Cây rụng lá vào tháng 5, ra hoa vào tháng 8-10.
Nơi mọc:Loài của Trung Quốc, Lào, Nhật Bản và Việt Nam. Ở nước ta, cây mọc dại ở Hà Giang, được đưa về trồng làm cảnh ở đồng bằng từ lâu đời. Nhân giống bằng củ.
Công dụng: Vị cay, ngọt, tính hơi ấm, có độc, có tác dụng giải sang độc, nhuận phế chỉ khái, tiêu thũng, sát trùng, gây nôn, chữa trẻ em bị chứng tê liệt. Dùng tươi bên ngoài trị bỏng lửa, ung thũng sang độc.
Ghi chú:Hoa rất độc, nhỡ ăn phải sẽ sinh ra nói bừa bãi, hàm hồ.