Y Nhi
Admin
Tổng số bài gửi : 3173
Registration date : 22/11/2007
 |  Tiêu đề: Đoàn Tử Quang  Sun 04 Oct 2009, 22:31 | |
| 3. Một ngoại lệ bổ dụng của triều đình
Ngày xướng danh, khi nghe tiếng loa gọi đến tên mình, ông Đoàn trả lời một tiếng to, rồi đi vào bái lạy, nhận mũ áo vua ban, nhanh nhẹn, hoạt bát chẳng kém gì các đồng khoa chỉ vào bậc tuổi cháu, chắt mình (như Dương Hữu Thanh, người Hưng Nguyên, mới 18 tuổi, Trần Đình Tuấn, người Nam Đàn, 20 tuổi...).
Các quan đầu tỉnh, chánh phó chủ khảo dự buổi xướng danh, thấy ông Đoàn đi tới, râu tóc bạc phơ, dáng vẻ thanh thoát như là thần tiên giáng thế, đều đứng cả dậy cầm tay nức nở khen ngợi. Suốt ba kì phải bái, lạy, để tạ ơn vua, nhận mũ áo vua ban và được dự tiệc yến, ông Đoàn đều tỏ ra tráng kiện, không có vẻ gì là khó khăn, mệt nhọc do phải đứng lên, quỳ xuống khá nhiều lần.
Trong bữa tiệc, khi nghe các quan hỏi han về gia thế, ngợi ca ý chí học hành, ông Đoàn đã trả lời rằng: ''Sở dĩ tôi có được ngày hôm nay là nhờ công dạy dỗ, khuyên bảo của mẹ già tôi cả!''
Chuyện còn ghi, sau khi dự tiệc xong, theo lệ mỗi tân khoa cử nhân được lấy một phần đem về nhà, để bà con thân thích cùng hưởng lộc vua ban. Ông Đoàn cũng gói phần cho mình; những người cùng dự lấy thức ăn bỏ thêm vào phần của ông và nói:
- Cụ thì phải đem về nhiều nhiều để đủ chia cho lũ cháu, chắt?
Ông Đoàn cảm ơn, rồi trả lời:
- Lộc vua, tôi sẽ xin dâng lên mẹ tôi, để hai năm nữa Người tròn trăm tuổi!
Thủ khoa Phan Bội Châu đã sáng tác ngay bài ca tặng ông Đoàn như sau:
Đoàn Tử Quang xuân thu bát thập nhị (82 tuổi)
Đương hoàng triều Canh Tí chi niên (năm 1900)
Trên cửu trùng có chiếu cầu hiền
Già lọm cọm đề tên ứng thí
Từ trường nhất rồi sang trường nhị
Qua trường tam văn lí đủ ưu bình
Chờ đến ngày treo bảng xướng danh
Thứ hai chín rành rành trong hương giải
Quan bảng tịnh vô bằng bối tại (Xem bảng yết chẳng thấy ai cùng lứa)
Hồi gia duy hữu tử tôn nghinh (Trở về nhà chỉ có cháu con đón tiếp mà thôi) .
Trước sân lai rót chén rượu quỳnh (ý nói rót rượu mừng thọ bố, mẹ)
Già lửng chửng áng mây xanh liền dưới gót
Phong thổ tốt mà phúc nhà cũng tốt
Trong khoa trường âu có một không hai
Làm trai đã đáng thân trai
Giữ trung hiếu vẹn hòa hơn là hạnh thậm
Việc thi cử học hành ai dễ cấm
Quyết làm sao cho "mã thượng cẩm y hồi'' (ý nói thi đỗ vinh quy về nhà)
Kéo đến khi tóc bạc da mồi
(Phan Bội Châu, Toàn tập ,Tập I)
Khi ông Đoàn đỗ đạt trở về nhà vinh quy bái tổ, Tổng đốc Nghệ An bấy giờ là Đào Tấn cũng cảm tác một bài thơ chữ Hán dịch như sau:
Giỏi thật Hương Sơn Đoàn tú tài
Xuân xanh nay đã tám mươi hai
Trường văn múa bút râu như má
Quế đỏ cành thơm ẵm chặt tay
Báo tin chống gậy trở về ngay
Mẹ già tuổi đã chín mươi tám
Nhìn mặt con mình rạng rỡ thay !
Đỗ cử nhân, Đoàn Tử Quang được bổ dụng làm chức Huấn đạo (phụ trách việc giáo dục một huyện) huyện Hương Sơn (1901), rồi đổi sang huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh bây giờ.
Đây cũng là một sự việc khác thường. Theo lệ, các quan thời đó, thường đến tuổi 65 đã nghỉ hưu, nhưng riêng trường hợp ông Đoàn tuy ở tuổi 83 là vẫn được triều đình đặc cách bổ dụng để tỏ lòng ưu ái với con người đã say mê học tập suốt đời, tuy thi cử lận đận mà không hề nản chí và cũng là giúp ông thực hiện được hoài bão đem những điều đã học để thi thố với đời... .
Năm 85 tuổi, ông Đoàn xin nghỉ hưu để về nhà phụng dưỡng mẹ trên trăm tuổi. Năm ông thượng thọ 106 tuổi còn được triều đình thăng chức Hàn lâm viện thị độc (chức quan văn ở cấp bộ). Ông mất năm 1928, thọ đúng 11 thập niên. Sinh từ đời Gia Long thứ 16, mất vào đời Bảo Đại thứ 4, ông Đoàn có lẽ là một trí thức độc nhất bấy giờ đã sống qua 13 đời vua của triều Nguyễn nước ta.
Nghị lực học tập suốt đời, không kể tuổi tác của ông Đoàn Tử Quang là tấm gương rất đáng để hậu thế chúng ta noi theo._________________________  |
|
Nguyễn Thanh Hằng
Tổng số bài gửi : 29
Registration date : 15/10/2009
| | Tiêu đề: Re: Giai thoại văn học Việt Nam Thu 22 Oct 2009, 12:02 | |
| |
|
Tân nhạc ♫
